Αναπαραστάσεις του φύλου σε σερραϊκά παραμύθια

Abstract

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η αναπαράσταση του Φύλου στα λαϊκά παραμύθια των Σερρών, στο πως δηλαδή παρουσιάζονται ο άντρας και η γυναίκα μέσα σ’ αυτά. Στόχος της έρευνας είναι να φανερωθούν οι σχέσεις μεταξύ των ηρώων και των ηρωίδων στο πλαίσιο συγγένειας, στο ιδιωτικό και δημόσιο βίο στα λαϊκά παραμύθια σύμφωνα με το θεωρητικό πλαίσιο της εργασίας. Η πιο κατάλληλη μέθοδος για την αποτύπωση των ρόλων των δύο φύλων και τα χαρακτηριστικά τους στην ελληνική λαϊκή παραμυθολογία, είναι η ποιοτική μέθοδος της ανάλυσης περιεχομένου, καθώς στηρίχθηκε στην ερμηνευτική θεωρία. Η παρούσα μελέτη στηρίχτηκε στο γραπτό λόγο και ειδικότερα σε ένα βιβλίο «63 παραμύθια της Βισαλτίας», το οποίο το επιμελήθηκε ο Νίκος Λ. Πασχαλούδης, ο οποίος συνέλεξε και επιμελήθηκε τα λαϊκά παραμύθια της περιοχής Βισαλτίας βασιζόμενος στο λαογραφικό υλικό της περιοχής αλλά και στις αφηγήσεις των τοπικών παραμυθάδων/ούδων. Πιο συγκεκριμένα, το σώμα διερεύνησης αποτελείται από 8 σερραϊκά παραμύθια της επαρχίας Βισαλτίας και πιο συγκεκριμένα από τα χωριά Τερπνή και Νικόκλεια. Τα παραμύθια που διαλέχτηκαν είναι τα ακόλουθα : «Η Χρυσοφεγγαράτη», «Ο φτωχός πατέρας», «Ο Σταχταλιάρης», «Το πράσινο κουκί», «Η Αρχιστράτα», «Ο καλύτερος κυνηγός», «Τα έντεκα αδέρφια και η Πεντάμορφη» και «Το κορίτσι και ο λύκος». Ως μονάδα καταγραφής επιλέχτηκε το πρόσωπο στην έρευνα, δηλαδή οι ήρωες και οι ηρωίδες των λαϊκών παραμυθιών. Επίσης, η ποιοτική ανάλυση περιεχομένου στηρίζεται σε εννοιολογικές κατηγορίες πάνω στις οποίες έγινε η ανάλυση. Πιο συγκεκριμένα, η επιλογή των κατηγοριών έγινε σύμφωνα με το σκοπό και το θεωρητικό υπόβαθρο της έρευνας. Όσον αφορά τα αποτελέσματα της ποιοτικής ανάλυσης περιεχομένου διαπιστώθηκε ότι συνάδουν με το θεωρητικό πλαίσιο της εργασίας. Αναλυτικότερα, οι ήρωες των σερραϊκών παραμυθιών είναι ως επί το πλείστον ενεργητικοί και βρίσκονται κατεξοχήν στο δημόσιο χώρο, ενώ οι ηρωίδες απεικονίζονται καλές, νέες, όμορφες, παθητικές και άβουλες, να απουσιάζουν από τους δημόσιους χώρους και να βρίσκονται σε αυτούς μόνο αν υπάρχει μεγάλη ανάγκη. Υπάρχουν βέβαια και ενεργητικές ηρωίδες, οι οποίες είναι άσχημες και αρνητικές γυναικείες παρουσίες, όπως η βασίλισσα- πεθερά, η βασίλισσα-μητριά-μάγισσα και οι κακιές αδελφές. Ας μην παραλειφθεί ότι υπάρχει άσκηση εξουσίας και ανάμεσα στα δύο φύλα αλλά και στο εσωτερικό του Φύλου, δηλαδή υπάρχει άσκηση εξουσίας και μεταξύ των γυναικών αλλά και μεταξύ των ανδρών. Επίσης, στα συγκεκριμένα σερραϊκά παραμύθια οι ανταγωνισμοί συγκρούσεις που κυριαρχούν δεν υπάρχουν μόνο μεταξύ των γυναικών αλλά και μεταξύ των ανδρών. Τέλος, από την έρευνα αυτή έχουν σημειωθεί κάποιες εξαιρέσεις, όπως το ότι υπάρχει ένα παθητικό βασιλόπουλο, όμως προφανώς για να επαινεθεί πιο πολύ ο ενεργητικός ήρωας αλλά και μία Πεντάμορφη, η οποία αποτελεί μία πολύ ισχυρή και ενεργητική παρουσία με ιδιαίτερες μαγικές ιδιότητες.

The aim of the present assignment is the representation of Gender in folklore stories and fairy tales of Serres and to show how man and woman are represented in these. Moreover, the aim of this research is to unveil the relationships between the heroes and heroines in terms of relation as well as in their private and public life that is depicted in folklore stories according to the theoretical approach of this assignment. The most suitable method of depicting the roles and the characteristics of the two genders in Greek folklore (Paramythologia) is the quality method of analyzing content as it has been based on the theory of interpretation. The current study has been based on writing and more specifically on a book ΄63 stories of Visaltia΄ which has been edited by Nikos L. Paschaloudis who in turn compiled and edited the folklore stories and fairy tales in the area of Visaltia. This work was based on folklore material of the area and on narrations by local story-tellers. More specifically, the research includes 8 stories of Serres, in the area of Visaltia (including the villages Terpni and Nikoklia). The stories that have been chosen are the following: ΄The golden-covered moon΄, ΄The poor father΄, ΄Stachtaliaris΄, ΄The green bean΄, ΄Archistrata΄, ΄The best hunter΄, ΄The eleven brothers and beauty΄, ΄The girl and the wolf΄. The person involved in the research, which refers to both the heroes and heroines of folklore stories, has been chosen for the role of record keeping. Furthermore, the quality analysis of content is supported through conceptual categories upon which the analysis has been based. More precisely, the choice of categories has been made according to the purpose and the theoretical background of the survey. Regarding the findings of the quality analysis of content, it has been ascertained that they are consistent with the theoretical framework of the assignment. In particular, the heroes of the stories of Serres are mostly active and are found predominantly in public places whereas the heroines are depicted as kind, young, beautiful, passive and weak-willed being absent from public places and being them only when there is great need. There are of course active heroines but they are ugly and their presence is usually that of a negative female including those of the queen-mother -in –law, the queen-stepmother-witch and the mean sisters. We should not omit the fact that there are power games not only between the two genders but also within the gender itself. In other words, these power games are played among women and among men as well. In addition to this, rivalry and conflicts are dominant both among women and men in the specific stories of Serres. Finally, some exceptions have been made from this research including that of passive prince. This has been done in order to praise the active hero and Beauty who in turn is powerful and active presence with magical qualities.