Η γενετικοποίηση της παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς: συμβολή στην κριτική εγκληματολογία και την κοινωνιολογία της γενετικής

Abstract

Η παρούσα μελέτη, αποσκοπεί στη σκιαγράφηση της γενετικοποίησης της παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς, υπό το πρίσμα της κριτικής εγκληματολογίας και της κοινωνιολογίας της γενετικής, ως μία σύγχρονη διεπιστημονική προσέγγιση στο χώρο των κοινωνικών επιστημών. Υιοθετώντας θεωρητικά το συγκρουσιακό μοντέλο ανάλυσης, η γενετική (ιατρική και ιατροδικαστική) προσλαμβάνεται ως κοινωνικό φαινόμενο και κοινωνικο-ιστορικό σύστημα ιδεών, το οποίο διαμορφώνεται με βάση τις κυρίαρχες αντιλήψεις και συμφέροντα που θα υπερισχύσουν στην εκάστοτε κοινωνική πραγματικότητα και ιστορική περίοδο (κοινωνικά μορφοποιημένο), παρεμβαίνοντας εξουσιαστικά στην κοινωνία, στο άτομο και στις κοινωνικές σχέσεις. Υπό το πρίσμα του έργου του Foucault, το γενετικό σύστημα γνώσης - εξουσίας (απόρροια της επιστημονικής ιατρικής γνώσης), με τη μορφή του λόγου (discourse), αναπαράγει τις κυρίαρχες αξίες και αρχές, κατασκευάζοντας στο πλαίσιο του γενετικού ντετερμινισμού και αναγωγισμού τα «παρεκκλίνοντα γονίδια» και κατ’ επέκταση τα «υποψήφια εγκληματικά γονίδια», επαναφέροντας την οντολογική πραγματικότητα του εγκλήματος, στη γονιδιακή «ελαττωματικότητα» του ατόμου. Από την παθολογικοποίηση – εγκληματοποίηση του γενετικού κώδικα, η όλη προβληματική μετατοπίζεται στο ζήτημα της ποινικοποίησης, μέσω της εισχώρησης των ανωτέρω δεδομένων στις αίθουσες των δικαστηρίων, αναδεικνύοντας το ζήτημα της ντετερμινιστικής δίκης και άρα της «καταδίκης του γονιδίου» ή του «δράστη γονιδιώματος». Ταυτόχρονα, η συγκρότηση των γενετικών αντεγκληματικών πολιτικών με επίκεντρο το γενετικό υλικό, οδήγησε στην «επιτήρηση του κυττάρου» και στη φακελοποίηση του πληθυσμού μέσω των αρχείων γενετικών δεδομένων. Η «ανατομία του κυττάρου» μετατρέπεται σε «κοινωνική ανατομία», αναδεικνύοντας το φαινόμενο της γενετικοποίησης της κοινωνίας, μέσα από τα «πολιτικοποιημένα γονίδια των αριστερών» και την εμπορευματοποίηση της ζωής στο πλαίσιο του βιοκαπιταλισμού / βιοιμπεριαλισμού, αντικατοπτρίζοντας την αναπαραγωγή των ευρύτερων κοινωνικών εξουσιαστικών σχέσεων. Μολαταύτα, σημαντική κρίνεται η «αντίσταση του γενετικού υλικού», μέσα από βιοδιεκδικήσεις με επίκεντρο την ίδια τη ζωή. Πέραν του δίπολου φύση ή περιβάλλον - γεννιέσαι ή γίνεσαι, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται από τους γενετικούς παράγοντες εγκληματογένεσης, στις γενετικές διαδικασίες εγκληματοποίησης, μέσω των μηχανισμών κοινωνικής κατασκευής, προβάλλοντας τον «φαύλο κύκλο» του περάσματος από τον «εγκληματία άνθρωπο» στα «εγκληματικά γονίδια».