Ο διευθυντής ως ρυθμιστής των συγκρούσεων στο χώρο του σχολείου

Abstract

Αποτελεί πλέον κοινός τόπος στα δημοτικά σχολεία, στα γυμνάσια και στα λύκεια το γεγονός ότι οι διευθυντές/-τριες πρέπει να μεριμνούν για τα αντίρροπα στοιχεία που επιδρούν στο σχολικό περιβάλλον είτε εκ των μαθητών/-τριών, είτε εκ των γονέων των μαθητών/-τριών, είτε εκ των ίδιων των δασκάλων, είτε εκ των διοικητικά προϊσταμένων, είτε εκ του ευρύτερου περιβάλλοντος του σχολείου και να λαμβάνονται μέτρα από τον/τη διευθυντή/-τρια που θα διατηρούν την αρμονική συνύπαρξη στο εργασιακό περιβάλλον. Καίριας σημασίας ζήτημα είναι ο χειρισμός των συγκρούσεων, αν και εφόσον ξεσπάσουν, αλλά και ο ρόλος της επικοινωνίας σε αυτές. Το κύριο ερευνητικό ερώτημα που παρουσιάζεται στο αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι πώς ο/η διευθυντής/-τρια χειρίζεται τα αντικρουόμενα στοιχεία του σχολικού περιβάλλοντος, όπου μέσα από τη βιβλιογραφική ανασκόπηση και την ποιοτική έρευνα που πραγματοποιήθηκε με την αξιοποίηση της ημιδομημένης συνέντευξης, έγινε επιστημονική προσέγγιση του θέματος για να διαπιστωθούν τα στοιχεία που αφορούν τις συγκρούσεις και τη συμβολή της επικοινωνίας στην αντιμετώπισή τους από τον/τη διευθυντή/-ντρια της σχολικής μονάδας. Συγκεκριμένα αξιοποιήθηκε η εμπειρικά θεμελιωμένη θεωρία σε διερευνητικές συνεντεύξεις διευθυντών/-ντριών δημόσιων σχολείων του νησιού της Νάξου, ώστε να προκύψει μια πιθανώς νέα θεωρητική προσέγγιση του εξεταζόμενου ζητήματος. Τα αποτελέσματα των συνεντεύξεων κωδικοποιήθηκαν σε τρεις φάσεις. Πρώτον, με την ανοικτή κωδικοποίηση, δεύτερον, με την κατ΄ άξονες κωδικοποίηση και τέλος με την επιλεκτική κωδικοποίηση. Ο ερευνητής ξεχωρίζει θεματικές ενότητες και παράγει κώδικες βάσει εννοιών που ο ίδιος αναγνωρίζει μέσα από συνεχή σύγκριση των συγκεντρωμένων στοιχείων από τις συνεντεύξεις, τις ετικέτες που δημιούργησε και οδηγούν σε νέες εννοιολογικές κατηγορίες. Τα συμπεράσματα στοιχειοθετούν τη σπουδαιότητα του ρόλου του/της διευθυντή/-ντριας και των επικοινωνιακών δεξιοτήτων του/της, ώστε να διαχειρίζεται συγκρούσεις, για παράδειγμα, μέσα από το απαιτούμενο κλίμα που έχει οικοδομήσει. Η πρόκληση της σύγκρουσης εκ των διευθυντών/-ντριών δύναται να συντελέσει στην αποδοτικότερη λειτουργία των μελών του σχολικού οργανισμού μέσω της δημιουργικής αντιπαράθεσης ιδεών με την προαπαιτούμενη όμως σπουδή τους σε θέματα διαχείρισης συγκρούσεων, παρά τη μεταλαμπάδευση εμπειριών προηγούμενων διευθυντών/-ντριών. Η διαχειριστική δεινότητα της διευθύντριας με τη δράση και τη προσωπικότητά της που δρα ενάντια στις προκαταλήψεις για τις διευθύντριες, οι δυσκολίες κατάρτισης διευθυντών/-τριών, εκπαιδευτικών, γονέων σε θέματα επικοινωνίας με τα αντίστοιχα γόνιμα στοιχεία που ενθαρρύνουν την επίτευξη ενός τέτοιου εγχειρήματος, η επισήμανση των διευθυντών/-ντριών κάθε αναδυόμενου συναισθήματος των μελών του σχολείου, η διαδικασία αποκάλυψης αναγκών και φιλοδοξιών, π.χ. μέσω της καθημερινής παρατήρησης και επικοινωνίας, και η πρόληψη αρνητικά νοούμενων συγκρου-σιακών καταστάσεων, αξιοποιώντας π.χ. την πείρα και τη συναναστροφή, αποτελούν στοιχεία που διερευνήθηκαν και εξάχθηκαν στην παρούσα έρευνα.

It is a commonplace that principals in primary, secondary and high schools should take care of the counter elements which influence the school environment either by the pupils, by the pupils' parents, by the teachers, either by the chief executives or from the wider environment of the school. It is also crucial the matter of which measures should be taken by the director to maintain the harmonious co-existence in the working environment, but also the role of communication in them. A key issue is the effective handling of conflicts, when they break out. The main research question presented in the subject of this paper is how the principal works with the conflicting elements of school environment where, through the bibliographic review and qualitative research, using the semi-structured interview, has been investigated in a scientific approach to determine all the pieces of information on conflict and the contribution of communication for addressing them by the school principal. In particular, the Grounded Theory was exploited in exploratory interviews with directors in public schools of Naxos island so as to emerge a possibly new theoretical approach on the issue which is under consideration. The results of the interviews were encoded in three phases. Firstly, with the open coding, secondly, with the axial coding and finally with the selective coding. The researcher distinguishes themes and generates codes based on concepts that he identifies through a continuous comparison of the collected data from the interviews, the labels which they were created and were leading to new conceptual categories. The conclusions of this research highlight the importance which is proved for the role of the school principal and the communication skills that he/she has available to manage conflicts effectively through, for example, the required climate he/she has built. The challenge of conflict by the directors can contribute to the more efficient function of the school organization’s members through the creative confrontation of ideas with their pre-requisite study, however, of conflict management that has emerged, despite the transfer of experience from previous directors. The principal’s ability with her acting and personality which confront prejudices in order to meliorate the deal of conflicts, the difficulties of training principals, parents, teachers about communication with the corresponding fertile elements that encourage the achievement of such an effort, the directors΄ identification of every emerging emotion among the school members, the process of revealing needs and aspirations, e.g. through daily observation and communication, and the prevention of negatively-understood conflict situations, exploiting for example the experience and the companionship, are explored subjects which were exported in this research.