Η διαλεκτική ποικιλία της Άρτας

Abstract

Στην παρούσα μελέτη, παρουσιάζεται η γλωσσική ποικιλία της Άρτας, η οποία, δυστυχώς, ως σήμερα δεν έχει τύχει επιστημονικών αναφορών. Πηγή πληροφοριών αποτελούν ερασιτεχνικές καταγραφές της αρτινής ποικιλίας, αλλά και μελέτες που έχουν γίνει για άλλες βόρειες ποικιλίες ή ποικιλίες της Ηπείρου. Βαρύτητα δίνεται κατά κύριο λόγο σε μορφολογικά και φωνολογικά φαινόμενα, αλλά και σε συντακτικά φαινόμενα, τα οποία παρότι αναμενόμενα σε κάποιο βαθμό για οποιαδήποτε βόρεια ποικιλία της ελληνικής, ορισμένες φορές παρουσιάζουν ενδιαφέρουσες ιδιαιτερότητες, ενώ επιβεβαιώνεται πανηγυρικά η θέση της αρτινής ποικιλίας στον σκληρό πυρήνα των βορείων ποικιλιών της ελληνικής. Συμπληρωματικά, αναφορά γίνεται και στο λεξιλόγιο της ποικιλίας, είτε αυτό είναι δάνειο είτε όχι, με μορφοφωνολογικές και σημασιολογικές παρατηρήσεις κατά περίπτωση. Τέλος, γίνεται αναφορά στην γεβανική, την ποικιλία, που μιλούν μεταξύ άλλων και οι εναπομείναντες καταγόμενοι από την Άρτα ρωμανιώτες εβραίοι, ως υποσύνολο της αρτινής ποικιλίας. Οι γλωσσολογικές παρατηρήσεις για τη γεβανική προέρχονται αποκλειστικά από τη συνέντευξη του αρτινού εβραίου Ιωσήφ Σαμπά στο USC Shoah Foundation, τα οποία προστίθενται στις ως τώρα δημοσιευμένες μελέτες πάνω στο θέμα αυτό. Γλωσσικά φαινόμενα της γεβανικής συσχετίζονται και με φαινόμενα της αρτινής ποικιλίας, καθώς στις ως τώρα μελέτες δεν έχει υπάρξει δείγμα από αρτινό ομιλητή της γεβανικής και παρατηρούνται ενδιαφέρουσες μορφοφωνολογικές ομοιότητες.

The linguistic variety of Arta, of which, unfortunately, there has been no previous academic reference, is presented in this study. Information is drawn both from amateur records of the variety of Arta and studies carried out on other northern varieties or varieties of Epirus. More emphasis is given on the morphological and phonological phenomena, but also on syntactic phenomena which, although anticipated to a certain degree for any northern variety of the Greek language, occasionally present interesting peculiarities, while confirming solemnly the position of the variety of Arta in the hard core of the northern varieties of Modern Greek. Additionally, reference is made to the vocabulary of the variety, regardless of it being a loan or not, along with morphological and semantic observations on a case-by-case basis. Last, reference is made to the Yevanic variety, a subset of the variety of Arta, spoken among others by the remaining romaniote Greek Jews of Arta. The linguistic observations on Yevanic are exclusively extracted from the interview of the Greek Jew Iosif Sabas of Arta at the USC Shoah Foundation, which can be added to the studies published so far on this subject. Linguistic phenomena of the Yevanic variety are associated with phenomena of the variety of Arta, as, in the studies conducted so far, there has been no sample of a Yevanic speaker of Arta and therefore, interesting morphophonological similarities can be observed.