Εφαρμογή φασματοσκοπικών τεχνικών για τη μελέτη επιχρυσωμένων κοσμημάτων από ταφικά σύνολα στην πόλη των Μεγάρων

Abstract

Η παρούσα μεταπτυχιακή εργασία διερευνά με φασματοσκοπικές μεθόδους έξι επιχρυσωμένα πήλινα κοσμήματα που βρέθηκαν σε τρία διαφορετικά ταφικά σύνολα της πόλης των Μεγάρων. Σκοπός της είναι η ταυτοποίηση των χρωστικών και ο προσδιορισμός των υλικών κατασκευής των προς εξέταση αντικειμένων. Λόγω της σπανιότητας και του κινδύνου πρόκλησης φθοράς στα αντικείμενα, η λήψη δειγμάτων κρίθηκε μη αποδεκτή και έτσι επιλέχτηκαν μη καταστρεπτικές μέθοδοι ανάλυσης, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στα εργαστήρια συντήρησης του Αρχαιολογικού Μουσείου Μεγάρων με χρήση φορητών μηχανήματων από το εργαστήριο Αρχαιομετρίας του Α.Ε.Ι. Πειραιά Τ.Τ. Οι τεχνικές που εφαρμόστηκαν ήταν η φασματοσκοπία Raman (Raman Spectrometry Rockhound 785nm) και η Φασματοσκοπία Φθορισμού Ακτίνων–Χ (XRF Analyzer Hand-held, Portable, Bruker Tracer III-SD). Οι αναλύσεις στα τρία κομβία και το ένα σπάραγμα στεφανιού ανέδειξαν ένα στρώμα προετοιμασίας που αποτελούταν από μείγμα τριών λευκών χρωστικών και συγκεκριμένα γύψο, κιμωλία και λευκό του οστού. Πάνω από την προετοιμασία αυτή ανιχνεύτηκε ακόμα ένα μείγμα τριών χρωστικών, κίτρινων αυτή τη φορά, οι οποίες ήταν η σανδαράχη, η pararealgar και η κίτρινη ώχρα. Στα επιχρυσωμένα ενώτια βρέθηκαν ακριβώς οι ίδιες έξι χρωστικές (τρεις λευκές και τρεις κίτρινες) αλλά σε αυτά τα αντικείμενα όλες οι χρωστικές τοποθετήθηκαν ως ένα μείγμα. Τέλος, στην πίσω όψη των κομβίων ανιχνεύτηκε η χρωστική της κιννάβαρης. Πέραν του πηλού και του χρυσού που ήταν κοινά σε όλα τα αντικείμενα, στο ένα ενώτιο βρέθηκε λευκόχρυσος ως μέρος της διακόσμησης. Στο στεφάνι και στα ενώτια υπήρχαν, επιπλέον, χάλκινα και μολύβδινα τμήματα. Εν κατακλείδι μπορούμε να συμπεράνουμε πως κατά την επιχρύσωση των προς συζήτηση αντικειμένων, ο χρυσός εφαρμοζόταν πάνω στον πηλό με τη βοήθεια λευκών και κίτρινων χρωστικών και πιθανώς θέρμανσης και κάποιας οργανικής κόλλας. Ο συνδυασμός των τεχνικών της Raman και της XRF ήταν απαραίτητος για την λήψη ασφαλών αποτελεσμάτων. Τα δεδομένα αυτά μας φέρνουν ένα βήμα πιο κοντά στην κατανόηση της διαδικασίας κατασκευής των κοσμημάτων, ενώ περαιτέρω μελέτη χρειάζεται για την ανάδειξη των κατάλληλων υλικών συντήρησής τους.