Αρχαιολογικά πάρκα στην Ελλάδα: η περίπτωση της Κυμισάλας στη Ρόδο: τουρισμός, πολιτισμός, οικονομία

Abstract

Στην παρούσα διατριβή παρουσιάζεται η έννοια του αρχαιολογικού πάρκου και αναλύεται το ιστορικό, το πολιτιστικό, το οικονομικό και το τουριστικό πλαίσιο της λειτουργίας του. Επίσης, παρουσιάζεται η πρόταση για τη δημιουργία ενός αρχαιολογικού πάρκου στην αρχαιολογική γεωγραφική θέση της Κυμισάλας καθώς και η σχετική εμπειρική έρευνα επί ζητημάτων πολιτιστικού τουρισμού και αναγνωρισιμότητας της θέσης της Κυμισάλας στο νησί της Ρόδου. Σχετικά νέος όρος και τάση στην αρχαιολογία και τη μουσειολογία, η έννοια αρχαιολογικό πάρκο καθορίζεται σήμερα από διεθνείς συμβάσεις και μια εν εξελίξει θεωρητική τεκμηρίωση του πλαισίου μέσα στο οποίο βρίσκει ο όρος την εφαρμογή του. Η θεωρητική τεκμηρίωση του αρχαιολογικού πάρκου, σε οποιοδήποτε περιβάλλον, χερσαίο ή ενάλιο, αναδεικνύει παράλληλα και την απαιτούμενη εξισορρόπηση του αρχαιολογικού έργου με το έργο της συντήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η έμφαση στην παρούσα διατριβή τοποθετείται σε ζητήματα που σχετίζονται με τον πολιτιστικό τουρισμό και τον οικοτουρισμό, καθώς η διαμόρφωση και η λειτουργία ενός αρχαιολογικού πάρκου γίνεται εστία συγκέντρωσης της ανθρώπινης δραστηριότητας σε έναν συγκεκριμένο φυσικό χώρο. Η τουριστική ανάπτυξη, όπως προκύπτει και από την εμπειρική έρευνα, συνδέεται στενά με την ποιότητα του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων. Η διασύνδεση τουρισμού και περιβάλλοντος παράγει τόσο θετικά όσο και αρνητικά αποτελέσματα στα επιμέρους στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος. Δεδομένου ότι ο όρος σχετίζεται με ζητήματα που αφορούν την οικονομία της πολιτιστικής κληρονομιάς, διερευνώνται οι δυνατότητες έκφρασης της πολιτιστικής αξίας με συναρτήσεις ατομικής χρησιμότητας και με όρους προθυμίας πληρωμής. Η αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς μπορεί να ερμηνευθεί ως πολιτιστικό κεφάλαιο, κάτι που δυνητικά ανοίγει καρποφόρους δρόμους για την προσέγγιση κοινωνικών αποφάσεων στον συγκεκριμένο τομέα. Το αρχαιολογικό πάρκο είναι σύγχρονο προϊόν του πολιτιστικού τουρισμού διοικούμενο από κάποιον συναφή οργανισμό. Οι δύο κύριοι σκοποί του είναι η παρουσίαση της ζωής του παρελθόντος και η παρουσίαση της σημασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς στη σημερινή κοινωνία. Η οικονομική αποτίμηση της πολιτιστικής κληρονομιάς κρίνεται ως αναγκαίο στάδιο για την επίτευξη της αειφόρου χρήσης των πολιτιστικών πόρων. Τα ζητήματα που προκύπτουν από τη χρήση των πολιτιστικών αγαθών σχετίζονται άμεσα με αειφορικές πρακτικές που προσαρμόζονται σε κατάλληλα μοντέλα διαχείρισης, όπως αυτό που προτείνεται στην περίπτωση μελέτης της αρχαιολογικής θέσης της Κυμισάλας, προσαρμοσμένο στην ελληνική πραγματικότητα. Η εμπειρική έρευνα που διεξήχθη με επίκεντρο την αναγνωρισιμότητα της περιοχής και της έννοιας του πολιτιστικού τουρισμού ενισχύει τόσο το θεωρητικό όσο και το πρακτικό πλαίσιο υλοποίησης ενός αρχαιολογικού πάρκου με θετικές επιπτώσεις στο αειφορικό τουριστικό πλαίσιο του νησιού της Ρόδου.