Αποκατάσταση υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων σε χώρους διάθεσης απορριμμάτων με την εγκατάσταση μεσογειακής βλάστησης: η περίπτωση του χώρου διάθεσης απορριμμάτων των Άνω Λιοσίων Ν. Αττικής

Abstract

Στόχοι της διατριβής ήταν: - η καταγραφή των ενδεδειγμένων φυτικών ειδών για την εγκατάσταση βλάστησης σε ένα Χώρο Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΔΑ), με δεδομένες τις αντίξοες συνθήκες που επικρατούν σε αυτόν - η έρευνα των σημαντικότερων παραμέτρων που τα επηρεάζουν - η μελέτη της διαδοχής της βλάστησης σε έναν ΧΔΑ, με παράλληλη μελέτη της μεταβολής των φυσικοχημικών εδαφικών ιδιοτήτων - η εκπόνηση βασικών αρχών αποκατάστασης της βλάστησης, προσαρμοσμένων στις βιοκλιματικές συνθήκες της Ελλάδας και στις ιδιαιτερότητες των ελληνικών απορριμμάτων και ΧΔΑ. Η διερεύνηση των προαναφερθέντων παραμέτρων κρίθηκε αναγκαία, διότι τα δεδομένα που αφορούν την αποκατάσταση στην Ελλάδα είναι ανεπαρκή ενώ, στη βιβλιογραφία, απουσιάζουν εντελώς καταγραφές που αφορούν την επίδραση φυτοτοξικών παραμέτρων των ΧΔΑ σε είδη μεσογειακής χλωρίδας. Ο χώρος που επιλέχθηκε για την έρευνα ήταν ο ΧΔΑ των Άνω Λιοσίων στην Αττική, ο οποίος είναι ο μεγαλύτερος της χώρας και από τους μεγαλύτερους της Ευρώπης ο οποίος, δέχεται καθημερινά έως 6.500 τόνους απορριμμάτων. Για την έρευνα επιλέχθηκαν τρεις πειραματικές περιοχές με βάση την ηλικία των απορριμμάτων και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του τελικού καλύμματος. Προσδιορίσθηκαν είκοσι (20) εδαφικές παράμετροι, για τις οποίες, πραγματοποιήθηκαν δύο (2) δειγματοληψίες κατά τα έτη 1999 και 2005 σε δύο (2) βάθη. Οι μετρήσεις απέβλεπαν, στη μελέτη των τυχόν μεταβολών των παραμέτρων αυτών οι οποίες επηρεάζονται από τη σύσταση των απορριμμάτων και την εγκατάσταση των φυτών. Για την παρακολούθηση της ποιότητας της αέριας φάσης του εδάφους (CH4, CO2, Ο2 και H2S) και της θερμοκρασίας, εγκαταστάθηκε δίκτυο σταθμών σε τρία βάθη (30cm, 60cm και 90cm) όπου πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις για έξι έτη (2000-2006). Για την καταγραφή της φυσικής αναγέννησης, διαδοχής και βιοποικιλότητας των αυτοφυών ποωδών φυτών στο τελικό εδαφικό κάλυμμα του ΧΔΑ στις τρεις πειραματικές περιοχές, πραγματοποιήθηκε φυτοκοινωνιολογική έρευνα για τρία έτη (2001, 2002, 2005). Για την εγκατάσταση βλάστησης στις πειραματικές περιοχές και τη διερεύνηση των επιδράσεων των περιοριστικών παραγόντων του ΧΔΑ σε ξυλώδη φυτά, πραγματοποιήθηκε πρόγραμμα φυτεύσεων. Τα κριτήρια που χρησιμοποιήθηκαν για την επιλογή των ειδών αφορούν οικολογικές, βιολογικές και αισθητικές παραμέτρους. Φυτεύτηκαν 13 είδη δέντρων, θάμνων και αρωματικών φυτών, στο σύνολό τους προερχόμενα από τη μεσογειακή αττική χλωρίδα. Από τις παραμέτρους των φυτών που μετρήθηκαν, ήταν η επιβίωση και η αύξησή τους. H μεθοδολογία της χωρικής παρεμβολής (interpolation) των GIS χρησιμοποιήθηκε, για τον προσδιορισμό των παραμέτρων και την αντίστοιχη πρόβλεψη (extrapolation) στα σημεία που έγιναν οι φυτεύσεις και μελετήθηκαν τα αυτοφυή ποώδη. Τέλος, δίνονται τα αποτελέσματα, διατυπώνονται τα συμπεράσματα της διεξαχθείσας έρευνας καθώς και προτάσεις αποκατάστασης ΧΔΑ.

The objectives of the dissertation were: # The registration of appropriate plant species for the planting of vegetation in a Waste Disposal Site (WDS), given the adverse conditions prevailing in it # researching the most important parameters that affect them # studying the succession of vegetation in an WDS, while studying the change in physicochemical soil properties # The development of basic principles on restoration of vegetation adapted to bioclimatic conditions of Greece and the specificities of Greek litter and WDS. The above mentioned investigation was deemed necessary because, data on WDS rehabilitation in Greece are insufficient while, in literature, there are absolutely no records concerning the effect of phytotoxic parameters of WDS on Mediterranean species. The area chosen for the research was the “Ano Liosia WDS” in Attica, which is the largest in the country and one of the largest in Europe, receiving daily, up to 6,500 tons of litter. For the purposes of the research, three experimental areas were selected based on the age of litter and the technical characteristics of the final cover. Twenty (20) terrestrial parameters were measured, for the years 1999 and 2005 at two (2) different depths. Changes influenced by waste factors and plant installation were studied. For the monitoring of the quality of the soil gas phase (CH4, CO2, H2 and H2S) and temperature, a three-depth (30cm, 60cm and 90cm) measurement network was installed for a six year-long period (2000-2006). In order to record the natural regeneration, succession and biodiversity of native herbaceous plants in the final terrestrial cover of the WDS, three experimental areas were selected and a phyto-sociological research program was carried out for the years, 2001, 2002 and 2005. A planting program was carried out For the needs of planting, in the experimental areas and the investigation the effects of limiting factors of WDS on woody plants,. The criteria used for selecting species refer to ecological, biological and aesthetic parameters. All 13 species of trees, shrubs and aromatic plants selected were species of the Mediterranean Attic flora. Parameters measured included survival rate and increase. The GIS interpolation methodology was used to determine the parameters measured and the prediction (extrapolation) on plantation and native herbs’ sites. Finally, results are given, the conclusions of the research carried out, as well as proposals for the restoration of the WDS.