Ψηφιακός μετασχηματισμός στην επιχειρησιακή λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας (Supply Chain 4.0): τάσεις, προκλήσεις και ο δρόμος προς τα εμπρός

Abstract

Η σημερινή εποχή αδιαμφισβήτητα έχει χαρακτηριστεί ως η εποχή της ραγδαίας ανάπτυξης της τεχνολογίας, ορίζοντας την ως 4η Βιομηχανική επανάσταση, φέρνοντας μαζί της πολλές νέες ψηφιακές τεχνολογίες που πρόκειται να αλλάξουν τον μέχρι τώρα τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων. Αναγνωρίζοντας την ως άνω πρόκληση, ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις αναζητούν τρόπους και τεχνικές μετασχηματισμού των διαδικασιών τους που αποσκοπούν στην καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών τους και στην αύξηση της αποδοτικότητας τους με στόχο τη δημιουργία ποιοτικότερων προϊόντων με ταυτόχρονη μείωση του λειτουργικού τους κόστους. Ενσωματώνοντας τις ψηφιακές τεχνολογίες στις διαδικασίες τους, οι εταιρίες εκτιμούν ότι θα καταφέρουν να αντιμετωπίσουν τις ως άνω προκλήσεις και να διεκδικήσουν μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς. Παράλληλα η αναγκαία αλλαγή που θα απαιτηθεί αποτελεί πρόκληση για τις εταιρίες, καθώς ο ψηφιακός μετασχηματισμός των εταιρικών διαδικασιών της εταιρίας, απαιτεί αλλαγή της εταιρικής κουλτούρας, ανάγκη για ψηφιακές δεξιότητες και σημαντικό κόστος επένδυσης. Μία από τις εταιρικές λειτουργίες που διαφαίνεται πως θα πρέπει να μετασχηματιστεί ψηφιακά είναι το κύκλωμα εφοδιασμού (εφοδιαστική αλυσίδα). Οι βασικές διαδικασίες της εφοδιαστικής αλυσίδας όπως για παράδειγμα η πρόβλεψη ζήτησης και διαχείριση αποθεμάτων, η διαχείριση προμηθειών και προμηθευτών, η διαχείριση στόλου οχημάτων, η διαχείριση αποθηκευτικών χώρων και η διαχείριση επιστροφών είναι ιδιαιτέρα σημαντικές για κάθε εταιρία που αναζητά την καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών τους, την αποδοτικότητα της, την αύξηση των κερδών της, την απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος κ.α.. Επομένως, μία ψηφιοποίηση των διαδικασιών της εφοδιαστικής αλυσίδας, δεν θα μπορούσε παρά μόνο θετικά οφέλη να προσδώσει, τόσο στις ελληνικές εταιρίες όσο και στην οικονομία της χώρας. Η έννοια του ψηφιακού μετασχηματισμού και των νέων τεχνολογιών, η εφαρμογή αυτών στην εφοδιαστική αλυσίδα των ελληνικών εταιριών και τα οφέλη που προσδίδουν στις επιχειρήσεις, αποτελούν το κύριο θέμα διερεύνησης της παρούσας εργασίας. Σκοπός της παρούσας μελέτης, είναι η καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης και των μελλοντικών τάσεων των ελληνικών εταιριών αναφορικά με τον ψηφιακό μετασχηματισμό της εφοδιαστικής τους αλυσίδας. Η καταγραφή αυτή έγινε μέσω δομημένου ερωτηματολογίου που δημιουργήθηκε με κλειστές ερωτήσεις. Αναλύθηκαν 283 απαντήσεις στελεχών από εταιρίες που ανήκουν στους κλάδους μεταποίησης, εμπορίας, παροχής υπηρεσιών logistics και παροχής συστημάτων 11 τεχνολογίας συναφείς με τις διαδικασίες της εφοδιαστικής αλυσίδας. Το ερωτηματολόγιο της έρευνας περιείχε πέντε επιμέρους ενότητες. Η πρώτη ενότητα αφορούσε το προφίλ των εταιριών που συμμετείχαν στην έρευνα, η δεύτερη και η τρίτη ενότητα αποσκοπούσε στην καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης των επιχειρήσεων των κλάδων εμπορίας και μεταποίησης και παροχής υπηρεσιών logistics, σε θέματα υποδομών και εξοπλισμού καθώς και τους λόγους που οι εταιρίες αυτές οδηγήθηκαν στην απόφαση της ψηφιοποίησης της εφοδιαστικής τους αλυσίδας. Η τέταρτη ενότητα, αφορούσε τις εταιρίες του κλάδου παροχής συστημάτων τεχνολογίας και αποτυπώνει την άποψη των πελατών τους σχετικά με τις νέες τεχνολογίες της Βιομηχανίας 4.0, ενώ η πέμπτη ενότητα εξετάζει τι απόψεις όλων των εταιριών που συμμετείχαν στην έρευνα για τις μελλοντικές τάσεις του ψηφιακού μετασχηματισμού της εφοδιαστικής αλυσίδας. Τα αποτελέσματα της έρευνας, κατέδειξαν ότι η πλειοψηφία των εταιρειών δεν έχει αντιληφθεί επαρκώς τη σημασία του ψηφιακού μετασχηματισμού αλυσίδας εφοδιασμού τους. Η διαχείριση των βασικών δραστηριοτήτων της εφοδιαστικής αλυσίδας από τις εταιρίες αυτές, όπως η πρόβλεψη ζήτησης, η διαχείριση αποθηκευτικών χώρων, η διαχείριση στόλου οχημάτων, η διαχείριση προμηθειών και προμηθευτών αλλά και επιστροφών (reverse logistics) γίνεται κυρίως με την χρήση των φύλλων Excelκαι των πληροφοριακών συστημάτων ERPκαι CRM. Μεγάλο μέρος των εταιριών αυτών δεν έχουν μετασχηματίσει τις δραστηριότητες τους σε ψηφιακές μολονότι επιζητούν τον εκσυγχρονισμό και την αύξηση της αποδοτικότητας τους. Αντίθετα υπάρχουν εταιρίες που οδηγήθηκαν προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό της εφοδιαστικής τους αλυσίδας εκπονώντας μία ψηφιακή στρατηγική, παρά τις μέτριες ψηφιακές δεξιότητες των εργαζομένων τους, επενδύοντας σε νέες τεχνολογίες όπως Big Data&BIεργαλεία, ρομπότ, αισθητήρες/RFID, κτλ. Ακόμα όμως και αυτές οι εταιρίες επανεπενδύουν πολύ μικρό ποσοστό από τα κέρδη τους στην ψηφιοποίηση των διαδικασιών εφοδιαστικής τους διοίκησης. Μελλοντικά, οι εταιρίες είναι διατεθειμένες να επενδύσουν έως και 5% των συνολικών κερδών τους και σε διάστημα από 1 έως 3 χρόνια, στον ψηφιακό μετασχηματισμό της εφοδιαστικής τους αλυσίδας, αφού πρώτα εκπαιδεύσουν το ήδη υπάρχον προσωπικό τους και αναμένοντας από το κράτος μέσω φορολογικών ελαφρύνσεων και άλλων εναλλακτικών κινήτρων να στηρίξει την εν λόγω πρωτοβουλία. Οι επιχειρήσεις πρέπει να αντιληφθούν τα οφέλη ενός ψηφιακού μετασχηματισμού των δραστηριοτήτων της εφοδιαστικής τους αλυσίδας και να βελτιστοποιήσουν τον 12 τρόπο με τον οποίο εκτελούνται, έτσι ώστε να αναδειχθούν έναντι του ανταγωνισμού αλλά και να αναπτυχθούν. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της εφοδιαστικής αλυσίδας συμβάλει στην αύξηση της αποδοτικότητας των εταιριών, στην μείωση του λειτουργικού κόστους, την απόκτηση μεγαλύτερου μεριδίου αγοράς, στην πληροφόρηση τους σε πραγματικό χρόνο, στην μείωση χρόνων παράδοσης και την καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών τους και τέλος, στην απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Πέρα από όλα αυτά όμως, ο ψηφιακός μετασχηματισμός των διαδικασιών της εφοδιαστικής αλυσίδας, θα πρέπει να στηρίζεται σε μία ψηφιακή κουλτούρα των επιχειρήσεων και απαιτεί από τους εργαζομένους ψηφιακές δεξιότητες. Η μη ύπαρξη αυτών, οδηγεί τις επιχειρήσεις στην εκ νέου εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού της έτσι ώστε να ανταπεξέλθουν στις αλλαγές των διαδικασιών, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα ο ψηφιακός μετασχηματισμός της εφοδιαστικής αλυσίδας να είναι αρκετά δύσκολος, χρονοβόρος και με υψηλό κόστος. Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής, θα μπορούσαν να αποτελέσουν έναυσμα για μελλοντικές έρευνες που θα εστιάζουν στην αποτύπωση του βαθμού επιρροής των νέων ψηφιακών τεχνολογιών ξεχωριστά, στις διαδικασίες της εφοδιαστικής αλυσίδας των εταιριών.