Διερεύνηση του ρωμαϊκού αμυντικού σχεδιασμού στην επαρχία της Αραβίας και την Αραβική Χερσόνησο με τη βοήθεια των συστημάτων γεωγραφικών πληροφοριών

Abstract

Σκοπός της διπλωματικής διατριβής αποτελεί η διερεύνηση του αμυντικού σχεδιασμού στη ρωμαϊκή επαρχία της Αραβίας και την ευρύτερη περιοχή της, μέχρι τη συρο-μεσοποταμιακή έρημο στα ανατολικά και το άκρο της αραβικής χερσονήσου στα νότια, ανάμεσα στο 114 και το 284 μ.Χ., με τη χρήση των Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών. Η παράθεση των ιστορικών και αρχαιολογικών στοιχείων που συνθέτουν το χρονικό και γεωγραφικό πλαίσιο λειτουργεί ως βάση για την ανάλυση των δεδομένων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος με διοικητική, οικονομική και στρατιωτική σημασία από πλευράς του ρωμαϊκού παράγοντα, όπως είναι οι πόλεις, το οδικό δίκτυο και τα οχυρά. Όσον αφορά το αραβικό στοιχείο, η προσοχή εστιάζεται στα λιγοστά οικιστικά κατάλοιπα και τις ακόμα λιγότερες αραβικές πόλεις. Συγκεκριμένα, εφαρμόζονται δύο μέθοδοι των ΣΓΠ, η ανάλυση ορατότητας και κόστους, με σημεία αναφοράς το λεγεωνικό στρατόπεδο της Βόστρας, τα οχυρά, τις περιτειχισμένες πόλεις και το κύριο οδικό δίκτυο της επαρχίας. Από αυτές τις δύο μεθόδους, η πρώτη απαντάει σε επιμέρους ερωτήματα που αφορούν τη συσχέτιση των αμυντικών υποδομών τόσο μεταξύ όσο και με ανοχύρωτες εγκαταστάσεις, ενώ η δεύτερη καταφέρνει να δείξει τις γενικές τάσεις που επικρατούν, καθιστώντας δυνατή την εξαγωγή συμπερασμάτων για τη δυναμική της ρωμαϊκής κυριαρχίας και τα όρια που αυτή αρχίζει να εξασθενεί υπό την επίδραση του παράγοντα της γεωγραφίας.

Aim of the thesis is the exploration of the defensive perception in the roman province of Arabia and the adjacent area extending till the syro-mesopotamian desert on the east and the edge of Arabian Peninsula on the south, beginning from A.D.114 and ending in 284, using Geographical Information Systems. The presentation of the historic and archaeological information forming the time and geographic frame constitutes the ground of the data analysis. Especially we are focused on archaeological places with administrative, economical and military importance for the Romans such as cities, road network and fortresses. As far as the Arabs concerns, our interest lies in their rare settlement remnants and their cities which are even rarer. Particularly, our application comprises two GIS methods, visibility (or viewshed) and cost analysis, both of them involving the legionary camp of Bostra, the fortresses, the walled cities and the main road network of the province. The first method answers to some specific matters, such as the internal relation between the different parts of the defensive infrastructure and their external relation towards the defenseless settlements. However the general tensions prevalent on our dataset are tracked through the second method, enabling us to deduce the dynamic of the roman sovereign and its fading out limits under the influence of the geographical factor.