Η Ταφική πρακτική της καύσης στα Δωδεκάνησα κατά την Γεωμετρική και Αρχαϊκή εποχή

Abstract

Η εργασία αναπτύσσεται σε τρία κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο αφορά στην παρουσία της καύσης ως ταφική πρακτική και αναλύεται σε επιμέρους ενότητες ώστε να παρουσιαστεί το σύνολο της μορφής της στον ελληνικό και μη χώρο. Αρχικά ερμηνεύεται σε αντιδιαστολή με τον ενταφιασμό και παρουσιάζεται μια πρώτη προσέγγιση της πρακτικής στον αιγιακό χώρο, καθώς και στην πρωτάρικη εμφάνιση και προέλευση του εθίμου στον ελληνικό κόσμο. Παράλληλα γίνεται μνεία σε ιστορικές πηγές όπου αποτυπώθηκε η έννοια της καύσης και πως αυτή αντιλαμβανόταν και καταγράφονταν στα πρώτα ιστορικά κείμενα του Ομήρου. Στη συνέχεια λαμβάνεται υπόψιν όλο το θρησκευτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο βάση του οποίου αναζωπυρώθηκε η παλαιά ταφική λειτουργία της πυράς, έχοντας πλέον νέα κριτήρια και κανόνες που διέπουν την εκάστοτε πόλη, βάση των οποίων αναλύονται. Επισημαίνεται η μορφή της κατασκευής των ταφικών πυρών από τους προϊστορικούς μέχρι και τους ιστορικούς χρόνους με όλα τα βασικά χαρακτηριστικά της, τους διαφορετικούς τύπους και τα είδη που απαντώνται στον ελλαδικό χώρο. Στο δεύτερο κεφάλαιο περιγράφονται αναλυτικά τα ευρήματα των αρχαιολογικών θέσεων του κάθε νησιού που έχουν εντοπιστεί καύσεις και τα ιδιαίτερα επιμέρους στοιχεία τους, ανά περιοχή, αλλά και μεμονωμένα, από τα πρώτα ιστορικά χρόνια μέχρι και τα τέλη της αρχαϊκής περιόδου. Παρουσιάζεται η μορφολογία των τοπικών διαφοροποιήσεων, όπου αυτές παρατηρούνται, καθώς και της κεραμικής των ντόπιων εργαστηρίων και μη, από την οποία αντλούνται σημαντικές πληροφορίες για την κάθε θέση, συμβάλλοντας στην ιδιαιτερότητα της τέχνης που ακολουθείται αναλόγως με τις επιταγές της κάθε πόλης και εποχής. Παράλληλα συγκεντρώνονται και αναλύονται τα ευρήματα των καύσεων και κεραμικών κτερισμάτων ξεχωριστά, ώστε να παρουσιαστεί σε ποσοστά η συχνότητα χρήσης του εθίμου, κατά πόσον αποτέλεσε τον επιθυμητό τρόπο ταφής και ποια μορφή καύσης ήταν περισσότερο διαδεδομένη. Ομοίως και στα πήλινα κτερίσματα καταγράφεται το ποσοστό των τύπων αγγείων που έχουν εντοπιστεί μέσα στις πυρές καθώς και τα βασικά τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά τους. Στο τρίτο και τελευταίο κεφάλαιο ερευνάται η συμβολή τριών μεγάλων εμπορικών κέντρων της εποχής με τις κυριότερες νεκροπόλεις, όπου εμφανίζονται αντιπροσωπευτικά παρόμοια παραδείγματα καύσεων. Εντοπίζονται διαφορές και επισημαίνονται ομοιότητες που πιθανώς να επηρέασαν στην δωδεκανησιακή διαμόρφωση του ταφικού αυτού εθίμου.