Η συνεισφορά της αρχαίας τέχνης στη νεότερη και σύγχρονη: από την αρχαιολογική έρευνα και ανάλυση του εικονογραφικού προγράμματος της Ξεστής 3 του Ακρωτηρίου Θήρας, στην τέχνη και τους καλλιτέχνες του σήμερα

Abstract

Η Ξεστή 3, αποτελεί ένα από τα πιο καλά ερευνημένα κτήρια στο Ακρωτήρι της Θήρας. Βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο του ανασκαμμένου οικισμού στο Ακρωτήρι. Η συστηματική ανασκαφή ξεκίνησε από τον Σπυρίδωνα Μαρινάτο, Γενικό Διευθυντή Αρχαιοτήτων και Καθηγητή της Προϊστορικής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος συνέχισε το έργο του μέχρι το 1974, χρονιά κατά την οποία σκοτώθηκε στο χώρο των ανασκαφών. Μετά το θάνατο του Σπ. Μαρινάτου η έρευνα δε σταμάτησε, αντίθετα το 1975 ανατέθηκε στον επί σειρά ετών συνεργάτη του καθηγητή Χρήστο Ντούμα να συνεχίσει το έργο του. Το κτήριο της Ξεστής 3 κάλυπτε μια περιοχή συνολικής έκτασης περίπου 283 τετραγωνικών μέτρων και είχε τρεις ορόφους. Το ισόγειο μόνο αριθμεί 15 δωμάτια, τα οποία συνεχίζουν και στον πρώτο όροφο, σημαντικότεροι χώροι εκ των οποίων κρίνονται οι 1,2,4 και 5, καθώς αυτοί περιβάλλουν τον χώρο του αδύτου, δηλαδή τον χώρο 3, ο οποίος βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του κτηρίου. Τα δωμάτια συνδέονται μεταξύ τους με πολύθυρα που αποτελούν χαρακτηριστικό στοιχείο της μινωικής αρχιτεκτονικής. Στο κτήριο αυτό βρίσκονται συγκεντρωμένα αρκετά πολύθυρα. Είναι μοιρασμένα και στους τρεις ορόφους του οικοδομήματος αλλά μεγαλύτερη συγκέντρωση παρουσιάζεται στο ανατολικό τμήμα. Η Ξεστή 3 ως οικοδόμημα αποτελεί ένα μοναδικό αρχαιολογικό εύρημα, καθώς διατηρεί σε εκπληκτικό βαθμό, σχεδόν το σύνολο του τοιχογραφικού διακόσμου. Το εικονογραφικό πρόγραμμα τοποθετείται στο ισόγειο, στον δυτικό, τον βόρειο και τον ανατολικό τοίχο του αδύτου, ενώ ο νότιος τοίχος καταλαμβάνεται από τα πολύθυρα. Οι τοιχογραφίες συνεχίζουν και στον β΄ όροφο. Από το εσωτερικό του κτηρίου διάφορες τοιχογραφίες είναι γνωστές, ανάμεσά τους ο κυνηγός, η πομπή των ανδρών, η πληγωμένη γυναίκα, η Κροκοσυλλογή και πιο συγκεκριμένα οι κροκοσυλλέκτριες, ο καλαμιώνας, οι ρόδακες κλπ. Τα εικονιστικά θέματα, τα μοτίβα, οι τεχνοτροπίες των τοιχογραφιών αυτών και κατ’ επέκταση ολόκληρο το κτήριο αποτέλεσαν σημαντικότατη κοιτίδα προτύπων σε διάφορες πτυχές της νεότερης και σύγχρονης Τέχνης, καθώς αρκετοί καλλιτέχνες από διαφορετικούς τομείς όπως τη δημιουργία κοσμημάτων, τη σκηνογραφία θεάτρου, το βιομηχανικό σχέδιο, το σχέδιο μόδας και το σχεδιασμό μοτίβων διακόσμησης για χρηστικά αντικείμενα, μιμήθηκαν τις συγκεκριμένες τοιχογραφίες χρησιμοποιώντας τις ως πρότυπα και προσπάθησαν να τις προσαρμόσουν στο σήμερα μέσα από το πρίσμα μιας νέας ματιάς και μιας εντελώς διαφορετικής οπτικής γωνίας. Είτε ως προϊόντα μίμησης, είτε ως αντανακλάσεις της τέχνης της εποχής, το μέγεθος της συμβολής της Ξεστής 3 στη νεότερη και σύγχρονη τέχνη είναι μεγάλο, καθώς μέσα από τις αναβιώσεις αυτών των εικονιστικών προτύπων εμπλουτίζεται ακόμα περισσότερο μέχρι και σήμερα η καλλιτεχνική δημιουργία και κατ’ επέκταση η καλλιτεχνική σκηνή στο σύνολό της.

Xeste 3 is one of the most well-researched buildings in Akrotiri of Thera. It is located in the southwest end of the excavated settlement in Akrotiri. The systematic excavation was initiated by Spyridon Marinatos, General Director of Antiquities and Professor of Prehistoric Archaeology at the University of Athens, who continued his work until 1974, the year when he was killed in the excavations site. After the death of Spyridon Marinatos, the research did not stop, on the contrary, in 1975, Professor Christos Dumas was assigned to continue his work. Xeste 3 covers an area of approximately 283 square meters and has three floors. The ground floor only consists of 15 rooms, some of which are extended onto the first floor, the most important of them being 1,2,4 and 5, as they surround the area of the sanctuary “adyton”, namely, area 3, located in the northern part of the building. The rooms are connected with polythyra which are a characteristic trait of the Minoan architecture. In this building there are quite a lot of polythyra. They are distributed on the three floors of the building, but more concentration is shown in the eastern part. Xeste 3 as a building is a unique archaeological finding, as it preserves, to an astonishing degree, almost the whole of the wall drawings. The iconographic program is placed on the ground floor, the western, northern and eastern walls of the sanctuary, while the southern wall is occupied by the polythyra. Frescoes are also found on the second floor. Various frescoes are noted such as the hunter, the men’s procession, the wounded woman, the women picking crocus flowers, known as the Crocus picking , the reed field, the rosettes etc. The themes, the motifs, the styles, the art of these frescoes and thus the whole building, became a very important source of icon patterns’ inspiration during various periods in modern and contemporary Art, as many artists who dealt with various art forms such as jewelry, stage design, industrial design, fashion design, graphic design and product design imitated Xeste 3 frescoes using them as models and tried to adapt them to the modern era through a different scope and angle. Either as imitations or as reflections of ancient art, the extent of the contribution of Xeste 3 to modern and contemporary art is major, as through the revival of these icons, the artistic creation and the artistic scene as a whole become more enriched.