Διερεύνηση των κοινωνικο-οικονομικών, δημογραφικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών των χρηστών ΜΑΔΜ: μια συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση των ετών 2009-2019

Abstract

Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η διερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν τη συμμετοχή-παρακολούθηση των ατόμων στα Μαζικά Ανοικτά Διαδικτυακά Μαθήματα, ή συντομότερα ΜΑΔΜ (στο εξής «MOOCs»). Πιο συγκεκριμένα, εξετάζεται η επίδραση κοινωνικών- δημογραφικών παραγόντων όπως το φύλο, το εκπαιδευτικό-μορφωτικό επίπεδο, η γεωγραφική περιοχή προέλευσης του χρήστη, το επίπεδο ψηφιακού γραμματισμού (digital literacy) και των δεξιοτήτων σχετικών με τις ΤΠΕ στη συμμετοχή των ατόμων στα μαθήματα αυτά. Ως σχετικά πρόσφατο εκπαιδευτικό εργαλείο στη διαδικτυακή εξ αποστάσεως μάθηση, τα MOOCS μπορούν να εκπαιδεύσουν εκατοντάδες ή ακόμη και χιλιάδες ενδιαφερόμενους μαθητές, χωρίς να απαιτείται η φυσική παρουσία τους. Ως εκ τούτου, υποστηρίζεται ότι ένα «κύμα» εκδημοκρατισμού της γνώσης λαμβάνει χώρα μέσω του κινήματος ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων, όπου όλοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν, να επαναχρησιμοποιήσουν ή και να τροποποιήσουν το εκπαιδευτικό υλικό προς όφελός τους. Εντούτοις, δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί ο βαθμός στον οποίο τα MOOCS αντιμετωπίζουν τις κοινωνικές ανισότητες και δίνουν την ευκαιρία τυπικής ή άτυπης εκπαίδευσης σε λιγότερο προνομιούχες κοινωνικές ομάδες, όπως άτομα με ανεπαρκή τυπική εκπαίδευση, γεωγραφικά απομονωμένα άτομα και οικονομικά περιορισμένες ομάδες. Η εργασία αυτή στοχεύει στην ανάλυση του προφίλ των χρηστών των MOOCS, αποσκοπώντας στην απόκτηση χρήσιμων γνώσεων σχετικά με τον «μέσο χρήστη των MOOCS» και διερευνά το επίπεδο «ανοικτότητας» των μαθημάτων αυτών προς τους χρήστες. Για να την άντληση των δεδομένων της έρευνας, αξιοποιείται συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση. Αναζητούνται άρθρα σε βάσεις δεδομένων των ετών 2009-2019. Η αναζήτηση απέφερε 56 άρθρα- μελέτες, τα οποία επιλέχθηκαν τελικά και αποτέλεσαν τη βάση της συστηματικής ανασκόπησης. Η ανάλυση των εμπειρικών ερευνών ανέδειξε ενδιαφέρουσες εκπαιδευτικές διαστάσεις: οι ανισότητες στο χώρο της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης εξακολουθούν να υπάρχουν, καθώς η πλειοψηφία των χρηστών MOOCS είναι άτομα με ήδη υψηλό μορφωτικό επίπεδο σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, εργάζονται και τείνουν να κατέχουν δεξιότητες σχετικές με τις ΤΠΕ σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, εάν προέρχονται από Βόρεια Αμερική και Ευρώπη. Ακόμη, τόσο η γεωγραφική θέση όσο και το επαγγελματικό προφίλ των χρηστών επηρεάζει θετικά την αυτορρύθμιση του ατόμου, διάσταση εξέχουσας σημασίας στη συμμετοχή σε ηλεκτρονικά μαθησιακά περιβάλλοντα, πόσο δε μάλλον στα MOOCS.

The aim of this research dissertation is to examine the factors influencing the participation-attendance of individual learners in Massive Open Online Courses, briefly MOOCs. More specifically, it is aimed at examining the effect of social – demographic factors, such as gender, educational level, geographic location of the learner, the level of digital literacy and the skills related to ICT abilities regarding the participation of individuals in these courses. As a relatively recent educational tool in Distance Learning, MOOCs can ostensibly educate hundreds or even thousands of interested learners, without their physical presence being required. Therefore, it is claimed that a “wave” of democratization of knowledge is taking place through Open Educational Resources movement, where everyone can use, reuse or even modify educational materials for their own benefit. However, the extent to which MOOCs address social inequalities and give a chance to less privileged social groups, such as people with poor formal education, geographically isolated individuals and economically restrained groups, is yet to be clarified. For the reasons, this paper aims at analysing the profile of MOOC users to gain useful insights regarding the “average MOOC user” and to further contribute to the related scientific discussion on improving MOOCs to the benefit of the learners’ community. To gather the needed data, a Systematic Literature Review is deployed. Specifically, we focused on papers in scientific databases ranging from 2009 to 2019. The search finally returned 56 papers, which were selected among others, and were finally included in the Systematic Review database. The analysis of the empirical research brought out interesting educational aspects in Distance education: the inequalities persist, as most MOOC users tend to be more formally educated in relation to the general population and are already working professionals. Furthermore, learners from North America and Europe have significantly higher levels of ICT skills and self-regulated abilities than learners from other geographic regions. Both the geographic location and the professional background of learners seem to have a positive effect on their self-regulated learning abilities, which is very important for online learning environments, let alone MOOCs.