Η σημασία της διάρθρωσης των τραπεζικών συστημάτων στην οικονομική ανάπτυξη

Abstract

Κίνητρο για την παρούσα μελέτη είναι η διερεύνηση του ρόλου του χρηματο- πιστωτικού συστήματος στη διαμόρφωση της κρίσης καθώς και του τρόπου που τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των τραπεζών αλλάζουν την λειτουργία της προσφοράς δανείων και κατά συνέπεια επιδρούν στην ανάπτυξη της οικονομίας. Γίνεται ανάλυση του τρόπου που το χρηματοπιστωτικό σύστημα με τον έλεγχο και την προσφορά χρήματος επιδρά στην πραγματική οικονομία, καθώς και ο ρόλος που αυτό διαδραμάτισε στην πρόσφατη οικονομική κρίση τόσο στην Ελλάδα με την πιστωτική επέκταση, όσο και στις ΗΠΑ κυρίως μέσω των επενδυτικών τραπεζών και των επενδυτικών προϊόντων. Η κυρίαρχη άποψη παρουσιάζει το τραπεζικό σύστημα να έχει οδηγηθεί στη δική του κρίση ως “θύμα” μιας ευρύτερης δημοσιονομικής και νομισματικής κατάστασης. Οι συνήθεις προσεγγίσεις για τον ρόλο των τραπεζών στην ελληνική οικονομική κρίση σχετίζονται με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την αδυναμία της ελληνικής οικονομίας να ανταπεξέλθει στις δανειακές της υποχρεώσεις. Ο περιορισμός ρευστότητας της χώρας οδήγησε σε κρίση χρέους με συνεπακόλουθο την απαξία των ελληνικών ομολόγων που παρέσυρε και τις ελληνικές τράπεζες που σταδιακά απομονώθηκαν από την διεθνή διατραπεζική αγορά. Η δημοσιονομική κρίση μεταδόθηκε στην πραγματική οικονομία και στην συνέχεια επηρέασε και το τραπεζικό σύστημα. Στην παρούσα έρευνα επιχειρούμε μια διαφορετική οπτική για τον ρόλο των τραπεζών στην ελληνική οικονομική κρίση. Η ολιγοπωλιακή δομή του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, η υπερβάλλουσα ρευστότητα κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 2000, τα υψηλά επιτόκια, οι πολλαπλασιαστικοί μηχανισμοί (Repo) εύρεσης ρευστότητας με τους κινδύνους που αυτοί συνεπάγονται για τους ισολογισμούς των τραπεζών, η πιστωτική επέκταση, οι μη επαρκείς προβλέψεις επισφαλειών, η χρηματοδότηση του Δημόσιου Τομέα, αποτελούν σημεία της παρούσας μελέτης που καταδεικνύουν ότι οι τράπεζες διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην κρίση. Εξετάζουμε πως το κανάλι τραπεζικού δανεισμού επηρεάζεται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των τραπεζών που με την σειρά του επηρεάζει την προσφορά της πίστωσης και τις πραγματικές δαπάνες της οικονομίας. Στην έρευνα που ακολουθεί έχουν συλλεχθεί οικονομικά στοιχεία για το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου 2003 έως Δεκέμβριο 2015 ανά τρίμηνο, από δημοσιευμένους ισολογισμούς και παρουσιάσεις σε θεσμικούς επενδυτές των τεσσάρων συστημικών τραπεζών όπως ίδια κεφάλαια, κεφαλαιοποίηση, σύνολο ενεργητικού, δάνεια, καταθέσεις, ρευστότητα, περιθώριο επιτοκίου δανείων και εξετάζουμε πως αυτά επηρεάζουν την δυνατότητα παροχής δανείων των τραπεζών προς την πραγματική οικονομία.