Ο ευρωπαϊκός κοινωνικός χάρτης: ιστορική διαδρομή και η συμβολή του στη νομική προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων

Abstract

Η ευρωπαϊκή ενοποίηση διακρίνεται από κάθε άλλη ανάλογη διεθνή διεργασία που γνωρίσαμε ως τώρα για τη σταδιακή ολοκλήρωσή της σε συγκεκριμένες περιοχές. Προωθείται έτσι με διαφορετικές ταχύτητες, διευκολύνοντας την άρση αδιεξόδων ,δίνοντας λύσεις σε σημαντικά προβλήματα και μεταθέτοντας στο μέλλον όσα ζητήματα δεν ήταν ακόμα ώριμα προς διευθέτηση. Η οικοδόμηση της Ένωσης προχώρησε δηλαδή σε βάθος σε ορισμένους τομείς πολιτικής με ταχείς σχετικά ρυθμούς, ενώ καθυστέρησε σημαντικά σε άλλες περιοχές. Η θεσμική ασυμμετρία, η οποία παρατηρήθηκε στην πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, είχε ως αποτέλεσμα την ανάδειξη του ελλείμματος δημοκρατίας και κράτους δικαίου που άρχισε να συζητείται από την δεκαετία του 1980. Έτσι ενώ πάντοτε ως τότε προηγούνταν η ενοποίηση στην οικονομία , έπειτα έπαιξε σπουδαίο ρόλο η ενοποίηση στο πεδίο της καθεαυτό πολιτικής με την προώθηση θεσμών, πολιτικών και δράσεων που άπτονται του σκληρού πυρήνα της εξουσίας. Οι τρείς εξειδικευμένες κοινότητες οικονομικού χαρακτήρα, που αποτελούν την βάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης οδηγήθηκαν στην εμβάθυνση των πολιτικών τους, την διαρκή επέκταση των αρμοδιοτήτων τους και την ενοποίηση διαδικασιών. Όσον αφορά στα κοινοτικά όργανα αποκτούσαν λοιπόν με το χρόνο για την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση της αποστολής τους μεγαλύτερη δικαιοδοσία σε τομείς δράσης που λαμβάνουν χώρα στην καθημερινή ζωή των Ευρωπαίων πολιτών. Έτσι άρχισε να φαίνεται για την προστασία των δικαιωμάτων του Ευρωπαίου πολίτη και κάθε ανθρώπου που ζει στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι στην ολοένα διευρυνόμενη κοινοτική εξουσία. Αυτό το πρόβλημα άργησε να γίνει αντιληπτό και να συνειδητοποιηθεί σε όλες του τις διαστάσεις. Φάνηκε όταν η ευρωπαϊκή ενοποίηση άρχισε να απλώνεται σε περιοχές, όπου η ελευθερία του πολίτη και του ανθρώπου διακυβεύονταν με τρόπο έντονο. Λύση στο παραπάνω κενό προσπάθησε να δώσει πρώτα η συνθήκη του Μάαστριχτ (1991)και έπειτα η συνθήκη του Άμστερνταμ (1996) . Η συνθήκη του Άμστερνταμ υποστηρίζει με ρητό ορισμό την δημοκρατία και το κράτος δικαίου σε θεμελιώδεις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και προσφέρει ερείσματα για την ενίσχυση της κοινωνικής αρχής. Το πιο σημαντικό είναι ότι αναδεικνύει την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου όπως φαίνεται στις κοινές συνταγματικές παραδόσεις των μελών της και της ΕΣΔΑ. Στη Σύνοδο Κορυφής της Κολωνίας τον Ιούνιο του 1999 φάνηκε η πρωτοβουλία για την εκπόνηση του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Τα ζητήματα που συζητήθηκαν έντονα και πολλές φορές ταλάνισαν τη Συνέλευση ήταν κυρίως, η εναρμόνιση του χάρτη με τους ορισμούς των συνθηκών, η μη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έπειτα η διαμόρφωση ενός αυτοτελούς συστήματος προστασίας των δικαιωμάτων στο πλαίσιο της κοινοτικής έννομης τάξης, παράλληλα η σχέση του Χάρτη και της ΕΣΔΑ, ενώ καταλυτικό ρόλο έπαιξε η αποφυγή δημιουργίας προβλημάτων που θα καθιστούσαν αναγκαία την αναθεώρηση του Συντάγματος των κρατών και τέλος η αποφυγή πρόσθετων δημοσιονομικών βαρών.

The European Unification is distinguished from any other international process we have seen so far for its gradual completion in specific areas. It is promoted at different speeds, facilitating the removal of dead ends, giving solutions to major problems and shifting to the future issues that we not yet mature. In other words, the construction of the Union has progressed deeply in some policy areas with a relatively fast pace, while it has been significantly slower in other areas. The institutional asymmetry observed in the course of European unification, revealed the deficit of democracy and the rule of law that has been debated since the 1980s. So, while the unification has always preceded the economy, unification in the field of politics has played a very important role in promoting institutions, policies and actions that are subjected to the hard core of power. The three specialized economic communities, that constitute the basis of European Union have led to the deepening of their policies, their continues extension of their responsibilities and the integration of processes. As far as it concerns the community instruments, they have thus gained greater jurisdiction over time to carry out their tasks that take place in the daily life of the European citizens, in a more effective way. This is how it started to look like for the protection of the rights of the European citizen and every human being that lives in the European Union against the ever expanding community power. It took time to perceive the problem and to realize its real dimensions. It started to show when the European Union grew in areas that the freedom of the citizen and every human being was at stake. Solution to the above tried to be give with the Maastricht Treaty (1991) and afterwards with the Treaty Amsterdam(1996). The Treaty of Amsterdam explicitly supports democracy and the rule of law in fundamental principles of the European Union and offers stimulus for the strengthening of the social authorities. The most important is that it highlights the protection of the human rights, as reflected in the common constitutional traditions of its members and ECHR (European Convention on Human Rights). Initiative for drawing up the Charter of Fundamental Rights was shown at the Cologne Summit in 1999. The issues that were hotly debated and often shook the Assembly, were mainly the harmonization of the map with the definitions of the Treaty, the non-Enlargement of the powers of the European Union, thereafter the establishment of an autonomous system for the protection of rights within the community legal order, at the same time the relationship between the Charter and the ECHR, while avoiding problems that would necessitate a revision of the Constitution of the States and ultimately avoiding budgetary burdens, played a catalytic role.