Επισκόπηση των μηχανισμών διακυβέρνησης στις οικογενειακές επιχειρήσεις

Abstract

Οι οικογενειακές επιχειρήσεις παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο τόσο στην οικονομία της χώρας μας, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η έρευνα ωστόσο των οικογενειακών επιχειρήσεων δεν συμβάδιζε με την ανάπτυξη των τελευταίων. Αρχικά, και συγκεκριμένα στο 1ο κεφάλαιο της παρούσας εργασίας, εξετάζεται η προσωπική συμβολή των συγγραφέων αλλά και των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων που επενδύουν πάνω στην εν λόγω έρευνα και καταδεικνύονται οι λόγοι για τους οποίους πρέπει να συνεχιστεί, να επεκταθεί το ενδιαφέρον της ακαδημαϊκής κοινότητας και να καλυφθούν τα ερευνητικά κενά. Τούτο έχει ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη ενός ανεξάρτητου τομέα για την οικογενειακή επιχείρηση, τόσο σε ακαδημαϊκό επίπεδο όσο και σε επαγγελματικό κλάδο. Στη συνέχεια προσφέρεται ένα είδος σκέψης για τη σύνδεση και τη συσχέτιση των τομέων της οικογένειας, της οικογενειακής επιχείρησης και της επιχειρηματικότητας. Η έννοια της familiness είναι μια από τις πιο κεντρικές έννοιες της έρευνας της οικογενειακής επιχείρησης που όμως δεν έχει ερευνηθεί αρκετά. Προσπαθούμε να την αναλύσουμε, μέσα από την πληθώρα προσεγγίσεων, ως ένα σύστημα κανόνων, το οποίο επικεντρώνεται στην ποιότητα της διαρθρωτικής σύζευξης της οικογένειας και της επιχείρησης. Στο 2ο κεφάλαιο υπογραμμίζουμε τη σημασία της δημιουργίας ενός αποτελεσματικού συστήματος οικογενειακής διακυβέρνησης και των μηχανισμών αυτής (FGM). Η αναδυόμενη βιβλιογραφία βέλτιστων πρακτικών για τις οικογενειακές επιχειρήσεις, αναγνωρίζει την ανάγκη προσδιορισμού των διδαγμάτων για την αποτελεσματική διακυβέρνηση και διαχείριση της οικογενειακής επιχείρησης που μπορούν να αντληθούν από επιτυχείς, μακροχρόνιες επιχειρήσεις, είτε είναι οικογενειακές είτε όχι. Εξετάζουμε επίσης τις συγκεκριμένες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ιδέα της βέλτιστης πρακτικής των οικογενειακών επιχειρήσεων Επιπλέον, επειδή οι οικογενειακές επιχειρήσεις είναι εξίσου μοναδικές και ιδιοσυγκρασιακές με τις οικογένειες που τις επηρεάζουν ρωτάμε επίσης αν ο χαρακτηρισμός των διδαγμάτων που αποκτήθηκαν ως βέλτιστες πρακτικές είναι είτε κατάλληλος είτε αναγκαίος. Στο 3ο κεφάλαιο αναλύουμε το γιατί οι ερευνητές επιλέγουν ποιοτικές μεθόδους και τα είδη θεμελιωδών θεμάτων για τις οικογενειακές επιχειρήσεις που αναδύονται στο πλαίσιο της ποιοτικής έρευνας. Επιπλέον, εντοπίζουμε τα ισχυρά και αδύνατα σημεία των υπαρχουσών ποιοτικών μελετών στην οικογενειακή επιχειρηματική έρευνα. Στην παρούσα μελέτη χρησιμοποιήσαμε επίσης τη μέθοδο της ποιοτικής έρευνας, έχοντας σαν στόχο να θίξουμε τα κυριότερα θέματα της διοίκησης μιας οικογενειακής επιχείρησης, το κατά πόσο γνωρίζουν για αυτά τα οικογενειακά μέλη μιας μικρομεσαίας επιχείρησης που εδρεύει στο νησί της Χίου και που βρίσκεται στο στάδιο της διαδοχής, τον τρόπο που χρησιμοποιούν τους μηχανισμούς της οικογενειακής διακυβέρνησης, τα εργαλεία χάραξης στρατηγικής και τις πρακτικές διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού. Στο 4ο κεφάλαιο παραθέτουμε τις απομαγνητοφωνήσεις των συνεντεύξεων που παραχωρήθηκαν στα πλαίσια της έρευνάς μας, χωρισμένες σε θεματικές ενότητες και στη συνέχεια παρατίθενται τα συμπεράσματα αφενός μεν σχετικά με την επιλογή, την προετοιμασία και την ένταξη του διαδόχου, αφετέρου δε τη διάθεση του απερχόμενου ιδρυτή της επιχείρησης να αφήσει το τιμόνι στα χέρια του γιου του. Τέλος, προσπαθούμε να αντιληφθούμε τη δέσμευση του διαδόχου στο όραμα και τις αξίες της επιχείρησης, όπως και τις προθέσεις του απέναντι στα οικογενειακά μέλη που συμμετέχουν στη διοίκηση της επιχείρησης, χαράσσοντας (;) νέα στρατηγική.