Υγεία και ασφάλεια στην εργασία και συνεχιζόμενη νοσηλευτική εκπαίδευση: η περίπτωση του Γενικού Νοσοκομείου Μυτιλήνης "Βοστάνειο"

Abstract

Στο χώρο της Υγείας, η προστασία της Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας (ΥΑΕ) για την πολυπληθέστερη ομάδα του χώρου, τους νοσηλευτές, είναι ιδιαίτερα σημαντική, αφού αυτή συνεπάγεται οφέλη για τους ίδιους, τους ασθενείς τους και γενικότερα, για την κοινωνία. Επιπλέον, η Συνεχιζόμενη Νοσηλευτική Εκπαίδευση, μέσα από τις ποικίλες μορφές της, φαίνεται να αποτελεί κρίσιμο παράγοντα στην επαγγελματική ανάπτυξη των νοσηλευτών. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της οργανωσιακής σχέσης μεταξύ των υπηρεσιών ΥΑΕ και της Συνεχιζόμενης Νοσηλευτικής Εκπαίδευσης στην περίπτωση ενός νοσοκομείου σε παραμεθόριο νησιωτική περιοχή, του ‘Βοστάνειου’ Νοσοκομείου Μυτιλήνης, το χρονικό διάστημα που η Λέσβος αποτέλεσε πύλη εισόδου στην Ευρώπη για χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες. Ποσοτικά μελετήθηκαν το εργασιακό περιβάλλον των νοσηλευτών με τη βοήθεια του ερευνητικού εργαλείου Practice Environment Scale of Nursing Work Index (PES-NWI) και ο βαθμός Επαγγελματικής Εξουθένωσης με το Maslach Burnout Inventory (MBI). Μέσω της ποιοτικής ανάλυσης διερευνήθηκαν οι στάσεις και αντιλήψεις του νοσηλευτικού προσωπικού ως προς τη Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση. Οι 227 συμμετέχοντες στη μελέτη μέσα από τις απαντήσεις τους αξιολόγησαν ως μικτό το περιβάλλον εργασίας, αφού δυο από τις πέντε υποκλίμακες του PES-NWI συγκέντρωσαν στατιστικό μέσο μεγαλύτερο του 2,5, αναδεικνύοντας τα ζητήματα της μειωμένης παροχής ευκαιριών για επαγγελματική εξέλιξη, της ύπαρξης περιορισμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων για επαγγελματική ανάπτυξη και της υποστελέχωσης. Ως προς το βαθμό Επαγγελματικής Εξουθένωσης, η μέση αθροιστική τιμή της Συναισθηματικής Εξάντλησης ήταν 28,18+/-11,27, της Αποπροσωποποίησης 8,48+/-6,44 και των Προσωπικών Επιτευγμάτων 34,91+/-8,42. Στη συσχέτιση μεταξύ των δυο ερωτηματολογίων φαίνεται ότι οι τρεις παράμετροι της Επαγγελματικής Εξουθένωσης συσχετίζονται με τις πέντε υποκλίμακες του PES-NWI. Η Συναισθηματική Εξάντληση παρουσιάζει τις μεγαλύτερες συσχετίσεις και με τις πέντε υποκλίμακες, ενώ η υποκλίμακα ‘Συμμετοχή του νοσηλευτικού προσωπικού σε θέματα που αφορούν στο Νοσοκομείο’ συσχετίζεται τόσο με τη Συναισθηματική Εξάντληση όσο και με την Αποπροσωποποίηση με τις μεγαλύτερες αρνητικές συσχετίσεις. Πάντως, η συντριπτική πλειοψηφία θεωρεί ότι η Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση θα πρέπει να είναι υποχρεωτικού χαρακτήρα, κυρίως λόγω εξελισσόμενης γνώσης αλλά και βελτίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Τέλος, το 45% περίπου των ερωτηθέντων ανέφερε ότι επιμορφώνεται με δική του πρωτοβουλία. Η ανάλυση της ποιοτικής μελέτης ανέδειξε ως κύρια σημεία: τη σημαντικότητα της πραγματοποίησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων αφού αυτά εκλαμβάνονται από τους εργαζόμενους ως φροντίδα εαυτού, τη δυσκολία πρόσβασης σε εκτός νησιού επιμόρφωση λόγω της έλλειψης προσωπικού, της γεωγραφικής απομόνωσης τους και της οικονομικής κρίσης συνδυαζόμενης με τις οικογενειακές υποχρεώσεις και το φόρτο εργασίας που μαζί με την έλλειψη προσωπικού επέτειναν την καταπόνηση τους, αφού κλήθηκαν να φροντίσουν πλήθος προσφύγων και μεταναστών, καλύπτοντας όχι μόνο ανάγκες επείγουσας φροντίδας αλλά και βασικές βιοτικές ανάγκες, υπό συνθήκες πίεσης χρόνου και κακής επικοινωνίας. Τα αποτελέσματα της μελέτης υποδεικνύουν ότι το νοσηλευτικό προσωπικό του Νοσοκομείου αναγνωρίζει τους παράγοντες που οδηγούν σε σωματική και ψυχική καταπόνηση και προτάσσει την επιμόρφωση σε θεματολογία που καλύπτει τις εκπαιδευτικές του ανάγκες, στοχεύοντας στην ανθεκτικότητα και ενδυνάμωση του απέναντι στις έντονες και ακραίες συνθήκες της κοινωνικής κρίσης, με την οποία ήρθε αντιμέτωπο.