Η σχέση των πολλαπλών τύπων νοημοσύνης και της αντίληψης του χώρου με τη στάση και την επίδοση των μαθητών του Δημοτικού στο μάθημα της Γεωγραφίας

Abstract

Στόχος της παρούσας έρευνας ήταν να διερευνηθεί η σχέση των πολλαπλών τύπων νοημοσύνης και της αντίληψης του χώρου με τη στάση και την επίδοση των μαθητών στο μάθημα της Γεωγραφίας.Το δείγμα της έρευνας μας απαρτιζόταν από 600 μαθητές της Στ΄ τάξης Δημοτικού, ηλικίας 11-13 ετών που προέρχονταν από 22 διαφορετικά σχολεία της ελληνικής επικράτειας, κατανεμημένοι σε 33 διαφορετικές τάξεις. Δεκαοχτώ από αυτές ανήκαν σε πιλοτικά σχολεία για την εφαρμογή των Νέων Προγραμματων Σπουδών, και επομένως και την εφαρμογή του Νέου Προγράμματος Σπουδών Γεωγραφίας (2011) (με τη χρήση των νέων τεχνολογιών και καινοτόμες προσεγγίσεις, χωρίς συγκεκριμένο σχολικό βιβλίο), ενώ 15 ανήκαν σε μη πιλοτικά σχολέια, τα οποία ακολουθούσαν το παλαιότερο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Γεωγραφίας (2003). Από το σύνολο των συμμετεχόντων μαθητών 301 ήταν αγόρια και 299 ήταν κορίτσια. Επίσης 33 εκπαιδευτικοί συμμετείχαν στην έρευνα, από τους οποίους 10 ήταν άνδρες και 23 γυναίκες, ηλικίας από 27 έως 57 ετών. Όλοι διέθεταν πάνω από 6 έτη προϋπηρεσίας και μόνο 7 είχαν διδαχθεί το μάθημα της Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο. Για την διεξαγωγή της έρευνας χρησιμοποιήθηκαν τα εξής ερευνητικά εργαλεια: α) Τεστ Αντίληψης Χώρου (ΤΑΧ) του Ι. Τσαούση (2008), β) Κλίμακα μέτρησης πολλαπλών τύπων νοημοσύνης με τη μορφή ερωτηματολογίου αυτοαναφοράς του Armstrong (2000), η οποία περιελάμβανε 10 δηλώσεις αυτοαναφοράς για κάθε τύπο νοημοσύνης γ) Ένα φύλλο με δραστηριότητες της Γεωγραφίας που αναφέρονται στις χωρικές ικανότητες των μαθητών σύμφωνα με το πρότυπο του Gersmehl (2007, NY Center for Geographic Learning) για να εκτιμηθεί η επίδοση των μαθητών στο συγκεκριμένο μάθημα σε συνδυασμό με το βαθμό τριμήνου και το βαθμό στο προηγούμενο σχολικό διαγώνισμα δ) Αυτοσχέδιο φύλλο δημογραφικών στοιχείων και ερωτηματολόγιο διερεύνησης των στάσεων των εκπαιδευτικών και των μαθητών. Στην έρευνά μας διαπιστώθηκε αρχικά έλλειμμα στη γεωγραφική γνώση των μαθητών, με ικανοποιητικές επιδόσεις μόνο στις κατόψεις και τον προσανατολισμό. Το ίδιο έλλειμμα διαπιστώθηκε και σε παλαιότερες έρευνες. Επιπλέον, η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών δήλωσαν πάρα πολύ ή αρκετά επαρκείς, για να διδάξουν το αντικείμενο και ότι δυσκολεύονται μόνο από την ανεπάρκεια εποπτικών υλικών. Το μεγαλύτερο ποσοστό των εκπαιδευτικών και των μαθητών έδειξε μέτρια ή κακή στάση απέναντι στη Γεωγραφία. Επιπρόσθετα, η διδακτική εμπειρία των δασκάλων φάνηκε να μην επηρεάζει την στάση των μαθητών αλλά επηρεάζει τη σχολική επίδοση στη Γεωγραφία. Ο τρόπος διδασκαλίας της Γεωγραφίας στα πιλοτικά ή μη πιλοτικά σχολεία, δεν φάνηκε να διαφοροποιεί ούτε την στάση ούτε την επίδοση των μαθητών στη Γεωγραφία. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην έρευνά μας η πλειοψηφία των μαθητών παρουσίασε χαμηλή χωρική αντίληψη. Οι μαθητές που πέτυχαν καλύτερες επιδόσεις στις δοκιμασίες της Γεωγραφίας είχαν και υψηλότερη χωρική αντίληψη και νοημοσύνη (θετική συσχετιση Χωρικής νοημοσύνης και επιδοσης στο μάθημα της Γεωγραφίας). Στη συνέχεια της έρευνας διαπιστώθηκε ότι το φύλο δεν αποτελεί σημαντικό παράγοντα διαφοροποίησης μεταξύ της χωρικής αντίληψης και της επίδοσης των μαθητών στο μάθημα της Γεωγραφίας. Φάνηκε επίσης ότι και η χωρική αντίληψη των μαθητών επηρεάζει την επίδοση τους στη Γεωγραφία. Οι μαθητές που παρουσίασαν πολύ καλή επίδοση στη δοκιμασία της Γεωγραφίας είχαν υψηλότερη χωρική νοημοσύνη. Σημαντικό ρόλο διαπιστώθηκε να έχει το μορφωτικό επίπεδο των γονέων, το οποίο επηρεάζει την επίδοση τους στο μάθημα της Γεωγραφίας. Τέλος, η χωρική αντίληψη των δασκάλων φάνηκε να επηρεάζει την επίδοση των μαθητών στη Γεωγραφία. Οι μαθητές που είχαν υψηλές επιδόσεις στο τεστ Γεωγραφίας είχαν δασκάλους με υψηλή χωρική αντίληψη και νοημοσύνη. Επιπλέον, οι δάσκαλοι που παρουσίασαν υψηλή χωρική αντίληψη και νοημοσύνη φάνηκαν να έχουν καλύτερη στάση απέναντι στα Μαθηματικά και τη Γεωγραφία.