Αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης στο κύκλωμα εφοδιασμού στον κλάδο της ποτοποιίας στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου

Abstract

Σε μία περίοδο που η Ελλάδα προσπαθεί να ανακάμψει από την οικονομικό μαρασμό των τελευταίων ετών, η ανάγκη για πρωτογενή και δευτερογενή παραγωγή είναι επιβεβλημένη. Η μεταποίηση ευδοκίμησε τα χρόνια πριν από την κρίση, αλλά φαίνεται να μην είναι σε θέση να πρωταγωνιστήσει στις νέες συνθήκες που δημιουργούνται. Ο κλάδος της ποτοποιίας δεν αποτελεί εξαίρεση. Η συνεισφορά του στον ακαθάριστο κύκλο εργασιών της εθνικής οικονομίας είναι ιδιαίτερα χαμηλή, όμως ο ρόλος της είναι καθοριστικός για την ελληνική οικονομία, καθώς η συνολική συνεισφορά του κλάδου, υπολογιζόμενης και της συνολικής επίδρασης από την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών, καταγράφεται στα €1,5 δις εκατομμύρια στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας (ΙΟΒΕ, 2018). Το διαρκώς μεταβαλλόμενο φορολογικό πλαίσιο και η αύξηση του Ενιαίου Φόρου Κατανάλωσης Οινοπνευματωδών Ποτών (ΕΦΚΟΠ) δυσχεραίνει τη δραστηριοποίηση και περαιτέρω ανάπτυξη των επιχειρήσεων στον κλάδο όπου σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ ο αριθμός τους συρρικνώθηκε κατά 10% κατά την τριετία 2014-2016. Σε αντιδιαστολή, οι επιχειρήσεις του Βορείου Αιγαίου που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της ποτοποιίας φαίνεται να μην ακολουθούν την ύφεση με τους ίδιους ρυθμούς και να διατηρούν σχετικά σταθερές επιδόσεις τα έτη 2014 – 2016. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η συνεισφορά του κλάδου στον κύκλο εργασιών της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου που ξεπερνά κατά τρεις φορές το μέσο όρο του συνόλου των οικονομικών δραστηριοτήτων, με ταυτόχρονη σημαντική αύξηση των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο για το ίδιο διάστημα. Οι πλειοψηφία των επιχειρήσεων έχουν παράδοση στην παραγωγή και εμφιάλωση αλκοολούχων ποτών που ξεπερνά τον ένα αιώνα και πρόκειται κυρίως για οικογενειακές επιχειρήσεις. Ελλείψει προηγούμενων ερευνών, η θετική επίδοση του κλάδου στην Περ. Βορείου Αιγαίου σε σύγκριση με την ποτοποιία σε εθνικό επίπεδο, σε συνδυασμό με την κατά εκτίμηση χαμηλή ένταση εκσυγχρονισμού των παραδοσιακών επιχειρήσεων, γέννησε την ανάγκη για διερεύνηση του συγκεκριμένου κλάδου. Ο χώρος δραστηριοποίησής τους είναι νησιωτικός, με προβλήματα διασύνδεσης με την ηπειρωτική Ελλάδα και αυξημένο μεταφορικό κόστος. Λαμβάνοντας υπόψη την αναπτυξιακή πορεία των logistics και την συνεισφορά τους στον κλάδο της μεταποίησης, επιλέχθηκε να αποτυπωθεί η υφιστάμενη κατάσταση, οι προκλήσεις και οι μελλοντικές τάσεις στο κύκλωμα εφοδιασμού στον κλάδο της ποτοποιίας στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι, με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου, η καταγραφή των βασικών μεγεθών των επιχειρήσεων του κλάδου και ειδικότερα του κυκλώματος εφοδιασμού, με την αποτύπωση των υποδομών, του εξοπλισμού, των παρεχόμενων υπηρεσιών και του συνόλου των διαδικασιών logistics του κλάδου. Επίσης επιδιώχθηκε να καταγραφεί η επενδυτική πολιτική των επιχειρήσεων για τα επόμενα τρία (3) έτη καθώς και η εκτίμηση των στελεχών των επιχειρήσεων για τις μελλοντικές τάσεις και τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει ο κλάδος τα επόμενα χρόνια. Τα δεδομένα που προέκυψαν από την συλλογή των ερωτηματολογίων δείχνουν ότι στον τομέα του κυκλώματος εφοδιασμού, οι επιχειρήσεις έχουν μεγάλο περιθώριο βελτίωσης. Στην πλειοψηφία τους πρόκειται για επιχειρήσεις πολύ μικρού μεγέθους, που απασχολούν λιγότερο από 9 εργαζομένους, όπου παρότι οι περισσότερες έχουν διατηρήσει ή αυξήσει τον κύκλο εργασιών τους, αυτός περιορίζεται κάτω από τις € 500.000. Ως κανάλια διανομής χρησιμοποιούν τοπικά καταστήματα στο νησί όπου εδρεύουν και η έντασή τους σε εξαγωγές είναι μικρή. Συνήθως δεν έχουν οργανωμένο τμήμα εφοδιαστικής αλυσίδας και η πρόβλεψη της ζήτησης γίνεται χωρίς τη χρήση πληροφοριακών συστημάτων, με εμπειρικό τρόπο και χωρίς τη χρήση ποσοτικών μεθόδων. Αντίστοιχα διατηρούν μεγάλους αποθηκευτικούς χώρους του οποίους δεν εκμεταλλεύονται πλήρως. Η ταχύτητα των αποθεμάτων (γύρισμα αποθέματος) τους είναι μικρή, γεγονός που ενισχύεται και από την εποχικότητα των προϊόντων τους, τα οποία καταναλώνονται κυρίως του καλοκαιρινούς μήνες, λόγω της τουριστικής περιόδου στα νησιά της Περ. Βορείου Αιγαίου. Οι προμήθειές τους προέρχονται από προμηθευτές εκτός του νησιού και εντοπίζονται κυρίως στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Για τη μεταφορά και διανομή των εμπορευμάτων τους χρησιμοποιούν εντός του νησιού ιδιόκτητα οχήματα, ενώ για να έχουν πρόσβαση σε αγορές εκτός της έδρας τους, μεταπωλούν τα προϊόντα τους σε εμπόρους χονδρικής. Η χρήση πληροφοριακών συστημάτων στις διαδικασίες της επιχείρησης είναι ιδιαίτερα περιορισμένη και σε κάποιες των περιπτώσεων ανύπαρκτη. Η εξυπηρέτηση των πελατών γίνεται μέσω επιχειρηματικών σχέσεων αρκετών ετών και συνήθως πρόκειται για πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία με τους πελάτες, οι οποίοι φαίνεται να μην έχουν ιδιαίτερα προβλήματα ως προς την εξυπηρέτησή τους, κάτι που αποδεικνύεται από την διατήρηση και αύξηση, σε ορισμένες των περιπτώσεων, του πελατολογίου τους την τελευταία τριετία 2016-2018. Τέλος, οι εταιρίες του δείγματος θεωρούν ότι η αύξηση του ηλεκτρονικού εμπορίου στον κλάδο της ποτοποιίας θα επιφέρει αναγκαία αναβάθμιση των διαδικασιών εφοδιαστικής αλυσίδας ενδοεταιρικά, κάτι για το οποίο όμως δεν έχουν προετοιμαστεί κατάλληλα. Στόχος των επιχειρήσεων για την επόμενη τριετία (2019-2021) είναι να επενδύσουν σε πάγιο και τεχνολογικό εξοπλισμό καθώς και στην εύρεση νέων αποθηκευτικών χώρων. Οι επιχειρήσεις έχουν ανάγκη να εκσυγχρονιστούν ως προς τις διαδικασίες τους, καθώς δεν θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν επιχειρησιακά στις απαιτήσεις των αλλαγών του κλάδου, που αργά ή γρήγορα θα επηρεάσουν και την Περιφέρεια του Βορείου Αιγαίου. Η ορθή διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας μιας επιχείρησης μπορεί να της προσδώσει το απαραίτητο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για να ανταπεξέλθει στις δύσκολες οικονομικές συνθήκες της εποχής και να αναδειχθεί ως μία από τις επικρατούσες επιχειρήσεις στον κλάδο. Η διατήρηση ενός υψηλού επιπέδου εξυπηρέτησης πελατών, η μείωση των κρυφών εξόδων από την προμήθεια και αποθήκευση μεγαλύτερων αποθεμάτων απ’ ότι χρειάζεται, για την παραγωγή της απαιτούμενης ζήτησης και η επιλογή κατάλληλων μεθόδων μεταφοράς και διανομής εμπορευμάτων, είναι καθοριστικής σημασίας στην επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος μιας επιχείρησης. Η χρήση των κατάλληλων πληροφοριακών συστημάτων θα συμβάλει θετικά προς αυτή την κατεύθυνση. Καθώς, δεν υπήρχαν δεδομένα από προηγούμενες έρευνες για το κύκλωμα εφοδιασμού της ποτοποιίας στην Περ. Β. Αιγαίου, η παρούσα έρευνα μπόρεσε να αποτυπώσει σε κάποιο βαθμό την τρέχουσα κατάσταση, παρότι το πλήθος των επιχειρήσεων που ανταποκρίθηκαν ήταν περιορισμένο. Έχοντας την ως εφαλτήριο, μελλοντικές έρευνες θα μπορούσαν να εξειδικεύσουν σε μεγαλύτερο βάθος την αποτύπωση του κλάδου καθώς και να εντείνουν τις προσπάθειες για συλλογή μεγαλύτερου δείγματος το οποίο θα παραγάγει πιο αξιόπιστα αποτελέσματα.

At a period that Greece is trying to recover from the last years economic downturn, primary and secondary production should be encouraged. Manufacturing activity has thrived in the years before the crisis, but it seems not to be able to be a basic factor in the new conditions that are being created. The distillery industry is not an exception. Its contribution to the gross turnover of the national economy is very low, but its role is decisive for the Greek economy, as the total contribution of the sector, calculated also from the total impact from the consumption of alcoholic beverages, is recorded at € 1.5 billion million in the Gross Domestic Product (GDP) of the country. The constantly changing tax framework and the increase of the Consumption Tax on Spirits make it harder for companies to grow and grow in the sector where, according to Hellenic Statistical Authority, their number has shrunk by 10% over the three-year period 2014-2016. On the other hand, the contribution of the sector to the turnover of the North Aegean Region exceeds three times the average of all economic activities, while at the same time significantly increasing the number of companies operating in the sector for the same period. Most businesses have an over a century tradition of producing and bottling alcoholic beverages and are mainly family businesses. Their area of activity is insular, with problems of interconnection with mainland Greece and increased transport costs. Considering the development of logistics and their contribution to the manufacturing sector, the current situation, challenges and future trends in the supply chain in the distillery industry, were chosen to map the current status of the supply chain operations in the distillery industry at the North Aegean region. Using a structured questionnaire, the purpose of this study is to record the basic sizes of the enterprises in the sector and the supply chain, by mapping infrastructure, equipment, services and all the logistics processes in the industry. It also pursued to record the business investment policy for the next three (3) years as well as the assessment of the business executives for the future trends and challenges that the sector will face in the coming years. The collected data show that there are room for big improvements in the supply chain sector. Most of the firms are very small enterprises, employing less than 9 employees, although most have retained or increased their turnover, it is less than € 500,000. For their distribution, they use local and their export intensity is limited. They usually do not have an organized supply chain department and demand forecasting is predicted without information systems, empirically and without the use of quantitative methods. Respectively, they maintain large warehouses that they do not fully exploit. The speed of inventories is low and the products are mainly consumed during the summer months due to the tourist season in the North Aegean islands. Their supplies come from suppliers outside the island and are mainly located at Greek mainland and the European Union. For the transportation and distribution of their products, they use privately owned vehicles and sell their products to wholesalers in order to gain access to markets outside their home island. The use of information systems in business processes is very limited and, in some cases, non-existent. Customer service is provided through multiannual business relationships and usually provide face-to-face service to their customers, who do not seem to have any particular service problems, as evidenced by the maintenance and growth in some cases, of their customer list over the last three years 2016-2018. Finally, the companies in the sample believe that the increase in e-commerce in the distillery industry will force the necessary upgrading of the supply chain processes within the companies, something for which they have not been properly prepared. For the next three years (2019-20210) the business is to invest in fixed and technological equipment as well as to find new storage facilities. Businesses need to be modernized as they will not be able to front the demands of industry changes that sooner or later will also affect the North Aegean Region. The proper management of an enterprise’s supply chain can give the necessary competitive advantage to cope with the difficult economic conditions of the era and to become one of the leading companies in the industry. Maintaining a high level of customer service, reducing the hidden costs of supplying and storing and choosing the right methods of transporting and distributing their products are crucial to achieving the desired outcome of a business. The use of appropriate information systems will positively contribute in this direction. As there was no data from previous research into the distillery supply chain in the North Aegean, the current survey was able to reflect to some extent the current situation, although the number of companies that responded was limited. Using this report as a start, future research could further refine the industry's footprint as well as step up their efforts to collect a larger sample that will produce more credible results.