Assessment of grazing effects on phytobenthic community structure at shallow rocky reefs: an experimental field study in the NE Aegean Sea

Abstract

Η εντατική βόσκηση στις φωτόφιλες βιοκοινότητες μακροφυκών της Μεσογείου αποτελεί σοβαρή απειλή για τις βενθικές οργανισμικές συνευρέσεις των ρηχών ενδιαιτημάτων σκληρού υποστρώματος της υποπαραλιακής ζώνης. Η υπερβόσκηση μπορεί να εξαφανίσει βιοκοινότητες μακροφυκών που ευδοκιμούν και να οδηγήσει σε επιπτώσεις στην πολυπλοκότητα του ενδιαιτήματος και την ποικιλότητα ειδών. Προκειμένου να ποσοτικοποιηθεί η δυνητική επιρροή της φυτοφαγικής δραστηριότητας των αχινών και των φυτοφάγων ψαριών στους βραχώδεις υφάλους του Βορείου Αιγαίου, έλαβε χώρα ένα πείραμα αποκλεισμού βοσκητών μέσω κλωβών στο νοτιοανατολικό κομμάτι της νήσου Λέσβου για μια περίοδο 6 μηνών (Μάιος-Οκτώβριος 2016). Τα αυτοσχέδια κλουβιά κατασκευάστηκαν από σωλήνες PVC (διαστάσεων 40×60×25 εκ.) και πλαστικό πλέγμα (ανοίγματος 2×2 εκ.). Τα κλουβιά εγκαταστάθηκαν σε επιφάνειες οριζόντιας ή ήπιας κλίσης, σε βραχώδεις υφάλους που εντοπίστηκαν στους τρείς διαφορετικούς σταθμούς, σε βάθη 1-5 μέτρων. Σε κάθε σταθμό εφαρμόστηκαν τρείς ρέπλικες, δύο διαφορετικών πειραματικών φάσεων αλλά και οριοθετημένες επιφάνειες σύγκρισης. Συγκεκριμένα αυτές ήταν: 1) πλήρως κλειστά κλουβιά που απέκλειαν ψάρια και αχινούς, 2) κλουβιά ανοιχτής άνω επιφανείας που απέκλειαν μόνο τη βόσκηση των αχινών, 3) περιοχές του πυθμένα χωρίς κλουβιά με διακριτά σημάδια. Δύο φορές το μήνα, πραγματοποιούνταν οπτική καταγραφή σε πλαίσιο για την παρακολούθηση της εξέλιξης των πειραματικών επιφανειών. Επίσης πραγματοποιήθηκαν οπτικές μέθοδοι καταγραφής για την εκτίμηση της πληθυσμιακής πυκνότητας των αχινών και της βιομάζας των ψαριών. Οι βασικοί βοσκητές που παρατηρήθηκαν στην περιοχή ήταν οι αχινοί Arbacia lixula και Paracentrotus lividus και το φυτοφάγο ψάρι Sarpa salpa. Η πειραματική παρακολούθηση της βενθικής επιφανειακής κάλυψης και της βιομάζας μακροφυκών εντός των κλωβών, έδειξαν σημαντική ανάπτυξη συγκριτικά με τις δειγματοληπτικές επιφάνειες των επιφανειών σύγκρισης. Τα αποτελέσματα δείχνουν πως η διαδικασία της βόσκησης έχει έντονο αντίκτυπο στις βιοκοινότητες φυκών μέσω της πλήρους εξαφάνισης ανορθωμένων ειδών και του περιορισμού επέκτασης του χλοοτάπητα. Έτσι, η βόσκηση στην περιοχή αλλάζει τη δομή των βιοκοινοτήτων των μακροφυκών προς μια βλάστηση πιο απλοϊκή και αραιή.