Αναδιάρθρωση κεφαλαίου, κρίσεις και χώρος: μια συγκριτική, γεωγραφικά-ευαίσθητη, ανάγνωση του έργου του David Harvey και άλλων προσφάτων παρεμβάσεων στο φως της κρίσης στην ευρωζώνη

Abstract

Η παρούσα εργασία θέτει στο επίκεντρο το ζήτημα των οικονομικών κρίσεων, οι οποίες αποτελούν σημαντικούς σταθμούς στην πορεία της ανθρώπινης ιστορίας και εξέλιξης των κοινωνιών. Επιδρούν σημαντικά όχι μόνο στις συνθήκες διαβίωσης αλλά και σε κοινωνικό-οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, στιγματίζοντας τις επόμενες χρονικές περιόδους. Στο πλαίσιο αυτών των αποτελεσμάτων η χωρική συνιστώσα δε μένει ανεπηρέαστη, αλλά αντίθετα έχει βαρύνουσα σημασία, καθώς δεν αποτελεί ένα «απλό δοχείο», εντός του οποίου διαδραματίζονται οι όποιες κοινωνικό-οικονομικές εξελίξεις. Η σχέση χώρου και οικονομικών κρίσεων αναλύεται με βάση την έννοια του “spatial fix”, εισηγμένη από τον David Harvey, με στόχο την αποτύπωση της μετάθεσης κεφαλαίου από τη σφαίρα της παραγωγής, στο πεδίο των κατασκευών. Με αυτό τον τρόπο αποπειράται να επαληθευτεί αρχικά, και στη συνέχεια να αποτιμηθεί, το ενδιαφέρον του κεφαλαίου για επενδύσεις στο δομημένο περιβάλλον, σε μια προσπάθεια ανεύρεσης νέων διόδων για να διοχετεύσει τα πλεονάσματα του. Βάσει των ευρημάτων, η ανωτέρω τάση επιβεβαιώνεται, ιδιαίτερα στις έντονα αστικοποιημένες περιοχές. Ωστόσο οι δομικές αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος δεν μπορούν να υπερκεραστούν, με αποτέλεσμα οι συνέπειες της κρίσης να καθυστερούν, αλλά να επιστρέφουν στη συνέχεια ισχυρότερες.

The paper at hand brings the topic of economic crises to the forefront. Economic crises constitute significant moments in the course of human history, and specifically in the evolution of societies; they bear an impact not only on the living conditions, but at a socio-economic and political level, contributing on the shape of things to come. Within this framework, space is profoundly affected, and the spatial element remains central, as it is not an “empty vessel” within which socio-economic phenomena unravel. The link between space and economic crises has been scrutinized through the notion of the “spatial fix”, as introduced in the wider critical geography literature by David Harvey; the aim is to thoroughly research the capital switching that has occurred from the primary circuit and the sphere of commodities production to the secondary and the constructions sector. Doing so, I attempt to initially verify, and subsequently to evaluate capital’s interest on fixed investments on built space, as an attempt to channel its overaccumulations. The findings of the research vindicate the above, especially in heavily urbanized areas. However, the inherent and structural contradictions that characterize spatial fixes and the capital system in general cannot be overcome, with recessive pressures stemmed for a while, but subsequently returning in the form of fiercer economic crises.