Συμβολή στη μελέτη προστασίας, ανάδειξης και διαχείρισης ενός γεώτοπου: μελέτη περίπτωσης: κοιλάδα Λιγώνας, νήσου Λέσβου

Abstract

Η παρούσα εργασία αποτελεί μια προσπάθεια ολιστικής προσέγγισης για την προστασία, ανάδειξη και διαχείριση ενός γεώτοπου. Οι γεώτοποι αποτελούν τεκμήρια της δημιουργίας και εξέλιξης της γης, στοιχεία της γεωκληρονομιάς και χρήζουν προστασίας, διατήρησης και ανάδειξης. Η γνώση και κατανόηση των φυσικών λειτουργιών, της αλληλεπίδρασης τους με το ανθρωπογενές περιβάλλον και η προστασία των ανθρώπων και των δραστηριοτήτων από φυσικούς κινδύνους, αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την επιβίωση του ανθρώπου στον πλανήτη. Η διατήρηση της βιοποικιλότητας και της γεωποικιλότητας, όπως και η αειφόρος διαχείριση των φυσικών πόρων αποτελούν μείζονα ζητήματα που καλείται να διαχειριστεί η ανθρωπότητα. Επιπλέον, ένας γεώτοπος μέσα ή κοντά στον οποίο ζει, δραστηριοποιείται και αναπτύσσεται μία τοπική κοινωνία, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο κατανόησης και εκπαίδευσης σε θέματα που σχετίζονται με το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον αλλά και ως μοχλός τοπικής ανάπτυξης με την ένταξη του γεώτοπου στον κοινωνικό και οικονομικό ιστό της περιοχής. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, κρίθηκε σκόπιμο να διερευνηθούν αυτά τα ζητήματα με ολιστικό τρόπο και να παρουσιαστούν μέσα από την οπτική της μεγάλης κλίμακας - με τη χρήση ενός γεώτοπου. Σκοπό αυτής της εργασίας αποτελεί η καταγραφή, αποτύπωση, χαρτογραφική απόδοση και οπτικοποίηση λειτουργιών και φαινομένων και η ανάδειξη σχέσεων, συνδέσεων, συσχετίσεων, αλληλεπιδράσεων, αλλαγών και διαφοροποιήσεων στο χώρο και το χρόνο, σε ένα συγκεκριμένο γεώτοπο. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται η κοιλάδα της Λιγώνας της νήσου Λέσβου, έκτασης 8,77 τ. χλμ., σε περιοχή που πληρεί συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Η αποτύπωση των πληροφοριών γίνεται σε μεγάλη κλίμακα, με τη χρήση νέων τεχνολογιών (ΝΤ) και Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (ΓΣΠ). Η καταγραφή αφορά τη δημιουργία και γεωλογική εξέλιξη του γεώτοπου, των φυσικών λειτουργιών και των αποτελεσμάτων τους στο περιβάλλον καθώς και των ανθρωπογενών φαινομένων που εξελίσσονται στον συγκεκριμένο χώρο. Τέλος, προτείνονται τρόποι χρήσης και αξιοποίησης του υλικού και του γεώτοπου, με βασική στόχευση αυτά να χρησιμοποιηθούν ως μέσα ενημέρωσης, επιμόρφωσης, εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης της εκπαιδευτικής κοινότητας και της τοπικής κοινωνίας αλλά και ως μοχλοί που μπορούν να συμβάλλουν στην τοπική ανάπτυξη.

The present study consists of a holistic approach towards the protection, enhancement and management of a geotope. Geotopes are considered proof of the creation and evolution of the earth, elements of geochemistry and constant protection, preservation and enhancement are needed. Learning and understanding of physical functions, their interaction with the human environment, the protection of people and their activities from natural hazards, are essential prerequisites for human survival on the planet. The preservation of biodiversity and geodiversity, as well as the sustainable management of natural resources, are major issues that need to be managed by humanity. In addition, a geotope where a local community lives, works and grows, can be used as a tool for understanding and educating on issues related to the natural and anthropogenic environment, but also as a tool for development through integrating this geotope into the social and economic sector of the region. Moreover, it was considered appropriate to explore these issues in a holistic way and to present them through a large-scale perspective – using a geotope. The purpose of this study is to record, map, visualize concepts, functions, phenomena and to highlight relationships, connections, interactions, changes and variations in space and time concerning a specific geotope. In order for this to succeed, the valley of Ligona located on Lesvos island, 8.77 Km2, is used in an area that meets specific characteristics. Information was collected on a large scale, using new technologies and Geographic Information Systems (GIS). Recording concerns the creation and geological evolution of the geotope, its physical features and environmental impacts, as well as the anthropogenic phenomena evolving in the area. Finally, various ways of exploiting the material obtained from the geotope itself, recommended to be used for educational purposes, training and raising awareness of the educational and local community as well as leverage that can be contributed to local development.