Παιχνίδια εξουσίας: η πολιτική ανατομία της επιτηρούμενης κερκίδας

Abstract

Ποιοι είναι οι «βάνδαλοι των γηπέδων», οι «ταραξίες» και οι «μπάχαλοι» της κερκίδας; [και] Πως οι «βίαιες» οπαδικές κοινότητες μετατρέπονται σε απειλή για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια;. Ποια η σύνδεση τους με το νεοφασισμό αλλά και τον αντιφασισμό; Άραγε, κατάφερε «η κερκίδα» και «η μπάλα» να αποδευσμετεί από το φόντο της πολιτικής; Η παρούσα μελέτη διερευνά την πολιτική ανατομία των οπαδικών κοινοτήτων στο πεδίο του αθλητισμού, στο πλαίσιο ενός κριτικού κοινωνιολογικού και εγκληματολογικού προβληματισμού και υπό την επίδραση της μεταδομιστικής οπτικής. Ειδικότερα, το θεωρητικό μέρος διαχωρίζεται με βάση το κοινωνικο-ιστορικό πλαίσιο και τα πολιτισμικά συμφραζόμενα σε δύο χρονικές περιόδους. Στη μελέτη της πρώτης χρονικής περιόδου, σκιαγραφείται η γενεαλογία των «βίαιων οπαδικών κοινοτήτων» και αναδεικνύεται η μετάβαση από την πειθαρχία της θέασης στην εποχή της κατήχησης των μαζών στο πλαίσιο του φασισμού. Στη συνέχεια, η όλη προβληματική μεταφέρεται στη δεκαετία του 1960 μέχρι και σήμερα, αναδεικνύοντας, στο πλαίσιο του συγκρουσιακού οπαδισμού, τη μετάβαση από το θατσερικό κράτος «εκτάκτου ανάγκης» και την «κατάσταση εξαίρεσης», στον κανόνα της μηδενικής ανοχής. Η ερευνητική διαδρομή και η παραγωγή των δεδομένων (Οκτώβριος του 2014 έως τον Μάιο του 2016), στηρίχθηκε στις ποιοτικές προσεγγίσεις της κοινωνιολογικής και εγκληματολογικής έρευνας, και ειδικότερα: α) στην πολυτοπική συμμετοχική παρατήρηση, β) στις ημιδομημένες συνεντεύξεις και γ) στην ανάλυση τεκμηρίων, έχοντας ως τοποχρονική αφετηρία, την κερκίδα τριών ποδοσφαιρικών γηπέδων. Στο τρίτο μέρος της παρούσας μελέτης, καταγράφονται τα συμπεράσματα της έρευνας πεδίου, με άξονα την πολιτική ανατομία, θέτοντας υπό αμφισβήτηση μονοδιάστατες οπτικές σύνδεσης της οπαδικής συμπεριφοράς: α) με τους λόγους περί βίας και β) με συγκεκριμένα ιδεολογικοπολιτικά αφηγήματα, όπως αυτά αναπαρίστανται προσανατολισμένα στη θεωρία των δυο άκρων ή και ευρύτερα (ακροδεξία, no politica, antifa). Η όλη συζήτηση εμπλουτίζεται μέσα από τη δράση των αυτοοργανομένων οπαδικών κοινοτήτων, αναζητώντας μορφές αντίστασης στην καθυπόταξη των οπαδικών σωμάτων, η οποία ίσως και να κρύβεται στο γονατισμένο Αντι-Οιδίποδα.

Who are the "vandals of stadiums", the "troublemakers" and the "delinquents" of the stands? [and] How do the "violent" fan communities turn into a threat to the public order and security? What is their connection to neo-fascism and anti-fascism? Have the "stand" and "the ball" actually managed to disengage themselves from the background of politics? This study explores the political anatomy of fan communities in the field of sports, taking into consideration the framework of a critical sociological and criminological reflection and being influenced by the postmodern perspective. More specifically, the theoretical part is divided according the socio-historical framework and the cultural contexts of two time periods. During the first period, the genealogy of "violent fan communities" is outlined, and the transition from the discipline of watching to the era of mass catechism within the context of fascism is highlighted. Subsequently, the whole problematization ranges from the 1960s to these days, highlighting, in the context of fans’ conflict, the transition from Thatcher’s "state of emergency" and "state of exception" to the zero-tolerance policy. The research route and data production (from October 2014 to May 2016) was based on qualitative methods of sociological and criminological research, and, more particularly, on: a) multidimensional participatory observation; b) semi-structured interviews; and c) document analysis, utilizing three football stadiums as a starting point. In the third part of the present study, the findings of the field research are recorded, considering political anatomy, thus calling into question one-dimensional perspectives that link with: a) fans’ behavior and action with fans’ discourse on violence; and with b) specific ideological and political narratives, as they are represented with an orientation towards the theory of two extremes (the horseshoe theory) or wider (extreme right, no politics, antifa). The whole discussion is enhanced through the action of self-organized fans communities, seeking forms of resistance against the subjection of fans’ bodies, which may even be hidden in kneeling Anti-Oedipus.