Ανάγκη και τύχη: αντίθεση και συμπλήρωση στην αρχαία ελληνική γραμματεία

Abstract

Η εργασία αυτή ασχολείται με τις έννοιες «τύχη» και «ανάγκη» και πως αυτές χρησιμοποιήθηκαν στο πέρασμα της ιστορίας, από τα ομηρικά χρόνια έως την ελληνιστική εποχή. Πρώτα γίνεται μια γενική ανασκόπηση για την κάθε μία από τις δύο έννοιες, πως ερμηνεύονταν και ερμηνεύονται. Έπειτα ξεκινάει μία ανάλυση του θέματος της έννοιας «ανάγκη» μέσα στο έργο των δύο μεγάλων ιστοριογράφων, Ηρόδοτου και Θουκυδίδη, εξετάζοντας ομοιότητες και διαφορές στη χρήση της για την ερμηνεία παρόμοιων περιστατικών. Η έννοια της ανάγκης αναφέρεται συντόμως και μέσα στο πλαίσιο των τραγωδιών. Παρακάτω μελετάται η έννοια της τύχης, του τυχαίου στοιχείου στη ζωή των ανθρώπων, που ήταν πάντα κοντά με την έννοια της αιτιότητας, της ανάγκης, γεγονός που επιβεβαιώνεται από την μυθολογία και την θρησκεία. Αντίθετα στη σύγχρονη επιστήμη οι δυο αυτές έννοιες έρχονται σε σύγκρουση. Η στατιστική μηχανική, η κβαντική μηχανική και η θεωρία των πιθανοτήτων είναι μερικές από τις περιοχές της σύγχρονης επιστήμης που ασχολούνται με το παιχνίδι των αναγκαίων και τυχαίων στοιχείων. Η τύχη εξετάζεται στη συνέχεια μέσα στο έργο του Πλούταρχου, όπου παρατηρείται μία αρκετά αντιφατική χρήση της. Με το θέμα της τύχης πιο συγκεκριμένα καταπιάνεται στο έργο του Βίοι Παράλληλοι - "Αιμίλιος Παύλος-Τιμολέων". Πέρα από τη σύγκριση της έννοιας στο πλαίσιο της περιγραφής και ερμηνείας γεγονότων, ιστορικών, για τα παραπάνω πρόσωπα, γίνεται και μία πιο ευρύτερη σύγκριση, μεταξύ του Πλούταρχου και Πολύβιου, ο οποίος επίσης χρησιμοποίησε το θέμα της τύχης για την περιγραφή των ίδιων γεγονότων.