Αξιολόγηση του διδακτικού έργου από τους/τις φοιτητές/τριες και διασφάλιση ποιότητας στα ελληνικά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ): προβληματισμοί και προοπτικές

Abstract

Τα ερωτηματολόγια αξιολόγησης του διδακτικού έργου (Students’ Evaluation of Teaching → SET’s) από τους/τις φοιτητές/τριες των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων αποτελούν σήμερα κοινή πρακτική και ευρέως διαδεδομένα εργαλεία. Παρά την ευρεία χρήση τους και τους ισχυρισμούς αναφορικά με την αξιοποίησή τους προς το σκοπό της διασφάλισης και βελτίωσης της ποιότητας της διδασκαλίας και της μάθησης, πλείστες ερευνητικές προσπάθειες θέτουν στο επίκεντρο της δημόσιας ρητορικής ζητήματα αμφισβήτησης της αξιοπιστίας και της εγκυρότητάς των αποτελεσμάτων τους, καθώς και της ικανότητας του φοιτητικού κοινού να αξιολογεί. Παράλληλα, δεν είναι λίγοι/ες αυτοί/ές που αμφισβητούν τη χρησιμότητα και τoυς σκοπούς που τελικά εξυπηρετούν, εφόσον τόσο η ποιότητα, όσο και η διδασκαλία, ως έννοιες, συνιστούν πολυδιάστατα οικοδομήματα. Στην παρούσα εργασία επιδιώκεται η ανίχνευση της επίδρασης παραγόντων όπως τα δημογραφικά και ακαδημαϊκά χαρακτηριστικά στη «σχετική σημαντικότητα» επιλεγμένων διαστάσεων του ποιοτικού διδακτικού έργου από δείγμα 1819 προπτυχιακών φοιτητών/τριών δύο ελληνικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Επιπρόσθετα, στόχος της συγκεκριμένης έρευνας είναι ο εντοπισμός πιθανών σχέσεων ανάμεσα στο είδος προσέγγισης της μελέτης και της μάθησης από τους/τις φοιτητές/τριες και τις επιλεγμένες διαστάσεις της ποιότητας του διδακτικού έργου και, ειδικότερα, της διδασκαλίας. Για τη «διάγνωση» του είδους προσέγγισης ενσωματώνεται, εντός του εργαλείου της έρευνας, το Revised-Study-Process Questionnaire του Biggs (Kember, Biggs & Leung, 2004), ενώ εξετάζεται περαιτέρω το είδος της σχέσης που αναπτύσσεται μεταξύ της βαθιάς ή της επιφανειακής προσέγγισης της μαθησιακής διαδικασίας και των «προτιμήσεων» του φοιτητικού κοινού αναφορικά με τους παράγοντες που, κατά την άποψη του τελευταίου θεωρούνται χαρακτηριστικά της ποιότητας του διδακτικού έργου. Η αξιοποίηση της παραγοντικής ανάλυσης αποκαλύπτει την απουσία κοινά αποδεκτών κριτηρίων ποιότητας του διδακτικού έργου, ενώ η εφαρμογή παλινδρομικών μοντέλων τη δυνατότητα πρόβλεψης των φοιτητικών αντιλήψεων για τη διδακτική ποιότητα μέσα από τον εντοπισμό του τρόπου με τον οποίο οι προπτυχιακοί/ές φοιτητές/τριες μελετούν και μαθαίνουν.

The Students’ Evaluation of Teaching questionnaires (SET’s) are nowadays considered a common practice and widely accepted tools for evaluating teaching quality. However, despite their broad use and the claims regarding their adequacy, there appear some serious doubts, on the form of public discourse, concerning their usefulness towards the dominant aim of assuring and, most of all, not enhancing, but improving teaching and learning quality at Universities. Therefore, many studies and researches put issues of reliability and validity of the instruments used and their results, as well as questions about whether the undergraduate students dispose the ability to evaluate teaching quality. At the same time, there are those who question the kind of use and the goals the SET’s serve or achieve, since both quality and teaching constitute multi-dimensional “structures” and in the light of the absence of a solid theoretical framework for those concepts. The present study focuses on the detection of the impact factors such as demographic and academic characteristics have in the relative significance (grading/scoring) of selective dimensions of the teaching quality, from a sample of 1819 undergraduate students from two Greek Higher Education Institutions. Furthermore, the aim of the research is the investigation of possible relations between the kind of approach of the study and learning procedure by the students and their preferences referring on certain teaching quality factors. In the light of “diagnosis” towards the sort of approach mentioned above, Biggs’ Revised-Study-Process Questionnaire (Kember, Biggs & Leung, 2004) is embodied within the research questionnaire, while is being further reconsidered the kind of relation which is possibly developed between the deep and surface approach of the study/learning process and the factors which, according students’ opinions, comprise characteristics of the teaching process quality. The use of factor analysis reveals the absence of commonly accepted criteria of teaching quality, while the application of multiple regression models leads to conclusions about the possibility to predict undergraduate students’ perceptions of “teaching quality” by identifying how they study and learn.