Η ψηφιακή εικόνα στην τεκμηρίωση των σύγχρονων έργων τέχνης

Abstract

Η ραγδαία εξέλιξη της Ψηφιακής Τεχνολογίας και πιο συγκεκριμένα οι νέες τεχνικές επεξεργασίας της Ψηφιακής Εικόνας, συμβάλλουν και στην ανάπτυξη της Συντήρησης Έργων Τέχνης ειδικά στον τομέα της Τεκμηρίωσης Έργων Τέχνης. Μία εξειδικευμένη τεχνική που βασίζεται στην επεξεργασία ψηφιακών εικόνων αποτελεί η δημιουργία Τρισδιάστατων Ψηφιακών Αναπαραστάσεων Έργων Τέχνης. Πρόκειται για μία πολύπλοκη διαδικασία που όμως πρόσφατα έγινε εφικτό να πραγματοποιηθεί χωρίς τη χρήση προγραμματισμού, με κατάλληλο τεχνολογικό εξοπλισμό και λογισμικό. Η παρούσα διπλωματική εργασία περιγράφει τη διαδικασία δημιουργίας μίας Τρισδιάστατης Ψηφιακής Αναπαράστασης ενός γλυπτού με πρώτη ύλη απλές ψηφιακές εικόνες, με σκοπό να διερευνηθούν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της, οι δυσκολίες που προέκυψαν και να αποτελέσει έναν οδηγό που θα χρησιμοποιηθεί από άλλους ενδιαφερόμενους συντηρητές έργων τέχνης κι όχι μόνο. Το γλυπτό που επιλέχθηκε είναι μία γλυπτική εγκατάσταση του καλλιτέχνη Νίκου Τρανού με τίτλο “Ένας παγετώνας στο τραπέζι μας”. Η επιλογή του συγκεκριμένου έργου έγινε λόγω της πολυπλοκότητας του και των δυσκολιών που συνεπάγεται η πλήρης τεκμηρίωσή του. Για την τρισδιάστατη ψηφιακή αναπαράσταση του γλυπτού επιλέχθηκε το λογισμικο PhotoScan της εταιρίας Agisoft λόγω της βαθμού ευκολίας στην εγκατάσταση και την χρήση του. Στο πρώτο μέρος της εργασίας αναλύονται οι έννοιες της Ψηφιακής Εικόνας και των μεθόδων Τεκμηρίωσης Έργων Τέχνης. Η εργασία εστιάζει σε μεθόδους τεκμηρίωσης με χρήση Ψηφιακής Τεχνολογίας απεικόνισης . Ως ψηφιακή εικόνα ορίζεται μία ακολουθία τιμών ενός πίνακα που αντιστοιχούν σε χρώμα και φωτεινότητα/ ένταση και μπορούν να αποθηκευτούν και να αναπαράγουν την εικόνα μέσω ψηφιακών συσκευών. Ο όρος Τεκμηρίωση σε έργα τέχνης περιλαμβάνει τη συλλογή και καταγραφή όλων αυτών των δεδομένων που αφορούν στην υλική αλλα και την εννοιολογική υπόσταση του έργου. Περιλαμβάνει την καταγραφή των δεδομένων για τα υλικά κατασκευής, την κατάσταση διατήρησης του έργου αλλά και την εικόνα που επιθυμεί ο καλλιτέχνης να διατηρήσει το έργο του στο μέλλον, την τεχνοτροπία του καλλιτέχνη δηλαδή την τεχνική που χρησιμοποιεί για την κατασκευή του έργου, τον τρόπο έκθεσης του έργου τέχνης δηλαδή τον τρόπο εγκατάστασής του στον εκθεσιακό χώρο, και τέλος στην αποθήκευση του έργου δηλαδή περιγραφή της συσκευασίας του και των συνθηκών φύλαξης του. Στο δεύτερο μέρος της παρούσας εργασίας αναλύεται η μέθοδος τρισδιάστατης ψηφιοποίησης Structure From Motion. H μέθοδος Structure From Motion δημιουργεί τρισδιάστατες ψηφιακές αναπαραστάσεις από την επεξεργασία διαδοχικών λήψεων δισδιάστατων ψηφιακών εικόνων που αλληλοεπικαλύπτονται. Στο τρίτο μέρος της παρούσας εργασίας περιγράφεται αναλυτικά το γλυπτό πάνω στο οποίο εφαρμόστηκε η μέθοδος Structure From Motion για τη δημιουργία της ψηφιακής τρισδιάστατης αναπαράστασης του. Περιγράφονται αναλυτικά τα υλικά του, η τεχνική κατασκευής του και δίνονται πληροφορίες για τον καλλιτέχνη όπως και παρατίθεται μία συνέντευξή του σχετικά με το έργο και τις εννοιες που μεταφέρει η υλη. Τα υλικά του γλυπτού είναι στοιχεία της τεκμηρίωσης, αλλά παράλληλα, η ύλη είναι αυτή που αποτυπώνεται και στην εικόνα, σύμφωνα με τα οπτικά φυσικά και χημικά φαινόμενα που διέπουν τη φύση. Στη συνέχεια περιγράφονται όλα τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει κάθε ενδιαφερόμενος π.χ. συντηρητής έργων τέχνης, ώστε να δημιουργήσει και να προβάλλει μία τρισδιάστατη αναπαράσταση ενός έργου τέχνης.

Στα τέταρτο μέρος της παρούσας εργασίας χωρίζεται σε δύο μέρη, τα συμπεράσματα και τις προτάσεις για τους τρόπους με τους οποίους οι τρισδιάστατες ψηφιακές αναπαραστάσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον στη συντήρηση έργων τέχνης.

Digital image technologies, such as digital image processing, serves the conservator with a wide range of possibilities in documenting contemporary works of art. Using image processing software we created a three dimensional reproduction of a sculpture installation of a contemporary work of art. Our objective was to research ways of utilising digital technology for the benefit of art. The rapid evolution in digital image processing technology has provided the preservation of works of art a valuable tool for the documentation of artworks. Documentation is a very important and indispensable task for the art-conservator who records in digital or printed records information describing the work of art such as his title, artist, date of creation of the work, its dimensions, how it is constructed , its materials and style, its state of preservation, its installation, exposure, lighting and storage as well as information about the artist. This relationship between Art Maintenance and Digital Technology is discussed in the first part of the paper. In the second part, discusses how the process of documenting works of art can be improved by exploiting digital technology. The basic assumption of the work is that the use of 3D artwork can make a lot of contribution to the field of documenting works of art. In order to investigate the above hypothesis, a three dimensional representation of a sculpture was performed using the three-dimensional SFM digitization method. The SFM (Structure From Motion) method creates three-dimensional digital representations from the processing of successive two-dimensional digital image overlapping images. The Agisoft PhotoScan software has been chosen for the sculpture digital imaging due to its ease of installation and use. The sculpture chosen is a sculptural installation by the artist Nikos Tranos entitled "A glacier on our table". The choice of this project was due to its complexity and the difficulties it implies in its documentation.