Υπολογισμός και ανάλυση σύνθετων δεικτών με αξιοποίηση γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών: η περίπτωση του σύνθετου δείκτη ευελικτοποίησης στις περιφέρειες της Ε.Ε.

Abstract

Ο στόχος της συγκεκριμένης μεταπτυχιακής διατριβής είναι να παρουσιάσει μια συγκριτική ανάλυση της διάδοσης των «Ευέλικτων Εργασιακών Συμβάσεων» (Flexible Contractual Arrangements, FCAs) σε ολόκληρη την έκταση της ΕΕ και των περιφερειών της, αξιοποιώντας σύνθετους δείκτες (Composite Indicators, CIs). Στο πλαίσιο αυτό, η διατριβή παρουσιάζει ένα ολοκληρωμένο, θεωρητικό και μεθοδολογικό, πλαίσιο υπολογισμού σύνθετων δεικτών, καθώς και κριτικές παρατηρήσεις όσον αφορά στην εγκυρότητα και τη σημασία τους. Στη συνέχεια, και στο εμπειρικό μέρος της διατριβής, υπολογίζεται ο σύνθετος δείκτης FCA για 262 περιφέρειες, επιπέδου –NUTS II, και για χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, ο FCA CI υπολογίζεται για όλες τις περιφέρειες της Αυστρίας, του Βελγίου, της Βουλγαρίας, της Τσεχίας, της Γερμανίας, της Δανίας, της Ισπανίας, της Φινλανδίας, της Γαλλίας, της Κροατίας, της Ελλάδας, της Ουγγαρίας, της Ιρλανδίας, της Ιταλίας, της Ολλανδίας, της Πολωνίας, της Πορτογαλίας, της Ρουμανίας, της Σουηδίας, της Σλοβενίας, της Σλοβακίας και του Ηνωμένου Βασιλείου για τα έτη 2008, 2011 και 2013. Συγκρίνοντάς μεταξύ τους τις τιμές του FCA CI για τα έτη μελέτης αλλά και με αντίστοιχες τιμές (για τα έτη 2005, 2008, 2011 υπολογισμένων για έναν αριθμό 200 NUTS II περιφερειών στο πλαίσιο ήδη δημοσιευμένων εργασιών), γίνεται απόπειρα, αρχικά, παρουσίασης μιας αποκρυσταλλωμένης εικόνας των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε το 2008 επί του φαινομένου των ευέλικτων εργασιακών συμβάσεων. Δευτερευόντως, δε, επιχειρείται η περιγραφή των αποτελεσμάτων της οικονομικής και όχι μόνο ύφεσης που επακολούθησε και τέλος η εκτίμηση των μελλοντικών τάσεων για την ευέλικτη απασχόληση στις εν λόγω περιοχές. Οι συγκριτικές συνέπειες της κρίσης μεταξύ των εξεταζόμενων περιοχών και κατά συνέπεια τα από γεωγραφικής / χωρικής άποψης ανισοκατανεμημένα αποτελέσματά της στις επιμέρους αγορές εργασίας καταδεικνύονται από τα ευρήματα της διατριβής. Η ύπαρξη μίας τέτοιας φύσεως και έκτασης ανομοιομορφίας επιχειρείται να συνδεθεί συστηματικά με διαφορετικές κλίμακες, όπως είναι η παγκόσμια, η κλίμακα της Ε.Ε. ή η υπο-εθνική περιφερειακή κλίμακα. Αναμφίβολα, όπως θα δειχθεί, όλες οι περιοχές – κάτοχοι των “κορυφαίων” θέσεων της κατάταξης FCA CI είναι περιοχές που αφενός υστερούν σε προηγμένες οικονομικές και κοινωνικές δομές καλής διαβίωσης και αφετέρου βρίσκονται αντιμέτωπες με σημαντικές πιέσεις από διεθνείς και Ευρωπαίους ανταγωνιστές ή από τρίτες περιοχές με ανταγωνιστικές οικονομίες. Η εργασία εξετάζει την επιδίωξη κυβερνήσεων και υπερ-εθνικών φορέων για νέες ρυθμίσεις σχετικά με την προστασία της απασχόλησης και τους εργασιακούς κανόνες ασφαλείας σε συνάρτηση με τις επίσημες πολιτικές της ΕΕ και των κατά τόπους εθνικών αρχών. Μελετάει, δε, τα νέα κοινωνικο-οικονομικά δεδομένα και τις νέες προτεραιότητες στο επίπεδο των εργασιακών ρυθμίσεων βάσει των αστικών και περιφερειακών οικονομιών συγκέντρωσης. Καταληκτικά, περιγράφονται διάφοροι ευέλικτοι μηχανισμοί που, προϊόντος του χρόνου, συνέβαλαν στην αποσταθεροποίηση των μεθόδων κοινωνικής αναπαραγωγής σε διάφορες περιοχές, κάποιες φορές, ακόμα και πολλά χρόνια πριν συμβεί η κρίση που χώρες σαν την Ελλάδα διανύουν.