Προσφυγικές κοινότητες από την Μικρά Ασία στην Μακεδονία: η διατήρηση της τουρκοφωνίας

Abstract

Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η περιγραφή της δίγλωσσης στα τουρκικά και ελληνικά κοινότητας της λίμνης Πολυφύτου, γλωσσικά και κοινωνιογλωσσικά. Το ερευνητικό εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε ήταν οι συνεντεύξεις, η συμμετοχική παρατήρηση και η τήρηση ημερολογίου, σε μια εθνογραφικού τύπου έρευνα η οποία πραγματοποιήθηκε σε ένα διάστημα περίπου τεσσάρων μηνών, με επισκέψεις σε συγκεκριμένα χωριά της κοινότητας. Τα χωριά που επιλέχθηκαν ήταν πέντε, εκ των οποίων στα δύο (Αυλές και Γούλες) κατοικεί μικτός πληθυσμός ντόπιων και προσφύγων και στα τρία (Ίμερα, Λεύκαρα, Ροδίτης) αμιγής δίγλωσσος προσφυγικός πληθυσμός. Οι συνεντεύξεις στόχευαν στην παρατήρηση και καταγραφή των γλωσσικών συμπεριφορών των μελών της κοινότητας, τη γλωσσική επαφή και την εναλλαγή κωδίκων στο δίγλωσσο λόγο. Την ίδια στιγμή οι αφηγήσεις των ομιλητών/τριών πρόβαλλαν την ιστορική πορεία της κοινότητας, τις κοινωνικές και κοινωνιογλωσσικές δυσκολίες, τις ταυτοτικές αντιθέσεις κ.α..Επιπλέον, καταγράψαμε τους παράγοντες εμφάνισης, διαμόρφωσης και εξέλιξης της διγλωσσίας μέσα στην κοινότητα από γενιά σε γενιά, όπως επίσης τους παράγοντες διατήρησης και υποχώρησης της μητρικής τουρκικής. Διαπιστώθηκαν διαφοροποιήσεις της τουρκικής ποικιλίας της κοινότητας από την καθιερωμένη τουρκική, αποτέλεσμα της επιρροής που είχε η κυρίαρχη ελληνική πάνω στη μητρική τουρκική λόγω της μακρόχρονης γλωσσικής επαφής. Επιπλέον, διαπιστώθηκε πως η εναλλαγή κώδικα αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση της οργάνωσης λόγου και πως οι δίγλωσσοι ομιλητές/τριες δείχνουν μια ευελιξία στο να εναλλάσσουν γλωσσικό κώδικα στο εκάστοτε συνομιλιακό περιβάλλον. Η έρευνα επίσης αποδεικνύει ότι οι γλωσσικές μετατοπίσεις των μελών της κοινότητας επηρεάστηκαν σημαντικά από τη σταδιακή εξασθένηση του κλειστού χαρακτήρα της κοινότητας λόγω μετανάστευσης στα αστικά κέντρα, αλλά και στο εξωτερικό. Επισημαίνουμε, τέλος, ότι η παρούσα εργασία αποτελεί μια πρώτη γλωσσολογική παρουσίαση της κοινότητας χωρίς να επιχειρεί να εμβαθύνει στα φαινόμενα που καταγράφει.

The aim of the present study is the linguistic and sociolinguistic description of the bilingual in Turkish and Greek Polyfyton Lake community. Interviews and participant observation were the means used in an ethnographic four-month research at the villages of the area. Among the five chosen, two villages (Avles, Goules) are inhabited by a mixed population of locals and Greek Orthodox bilingual refugees from Asia Minor, while the other three (Roditis, Lefkara, Imera),by bilingual refugees exclusively. The interviews focused on the linguistic behavior among the members of the community, language contact phenomena, and code switching during bilingual conversations. Narrative contributions by the speakers brought out the historical course, the social and sociolinguistic difficulties, the identity contrasts etc. faced by the community. Moreover, we examined the emergence, type and preservation of bilingualism from generation to generation within the community, as well as Turkish as the first language of its members. The impact of the long-term contact with dominant Greek on the Turkish varieties spoken in the area was also examined. Analysis exhibited that code switching tends to help organize bilingual conversations and that the bilingual speakers show flexibility in switching their codes in different contexts. In addition, research demonstrated that language shift was greatly affected by the gradual change in the structures of the close-knit social networks of the communities due to emigration to urban centers, as well as abroad. Finally, it should be stressed that the present study constitutes the first linguistic recording and analysis of the sociolinguistics of the above-mentioned community. A thorough examination regarding the examined phenomena should be the subject matter of further research.