Έξω από τους φράχτες: προσλήψεις του προσφυγικού ζητήματος του 2015 από κατοίκους της νοτιοανατολικής Λέσβου

Abstract

Στο χρονικό των γεγονότων που αφορούν τις μετακινήσεις ανθρώπων προς την ευρωπαϊκή ήπειρο και συγκεκριμένα τη συγκυρία που εγκαθιδρύθηκε στον δημόσιο λόγο ως «προσφυγική κρίση» του 2015, η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στην εξέταση της βιωμένης εμπειρίας από τους κατοίκους της Λέσβου σε σχέση με τα γεγονότα αυτά. Συγκεκριμένα εντοπίζονται/παρατηρούνται μετατοπίσεις στα συναισθήματα και στις πράξεις των μελών της τοπικής κοινωνίας και μεταβολές στον τρόπο με τον οποίο αυτά τα συναισθήματα εκφράζονται στη δημόσια σφαίρα.

Χωρίς να λαμβάνεται η έννοια της τοπικής κοινωνίας ως μιας ομοιογενούς, μονοσήμαντης μάζας,μέσω της επιτόπιας έρευνας θα αποπειραθώ να κατανοήσω τις ποικίλες εκφάνσεις αυτής, να αναγνωρίσει τις διαχωριστικές γραμμές που τα ίδια τα μέλη της ορίζουν για τον εαυτό τους και πως τελικά διαμορφώνεται η ατομική εμπειρία σε σχέση με τα γεγονότα αλλά και τις εκφράσεις σε συλλογικό επίπεδο.

Στο πλαίσιο αυτό, το κείμενο ξεκινάει με την σύνθεση της πρόσφατης ιστορίας των αφίξεων στο νησί, εξετάζοντας την αποτύπωση των γεγονότων στη μνήμη, τον τύπο και τα ψηφιακά μέσα δικτύωσης, καθώς και τις συλλογικές υποκειμενικότητες που διαμορφώθηκαν. Συλλογικότητες που ενώ σε συγκεκριμένες χρονικότητες βρέθηκαν σε σύμπλευση, ήρθαν μεταγενέστερα σε σύγκρουση. Γεγονότα της παγκόσμιας κλίμακας καθορίζουν τις τοπικές πραγματικότητες. Καθώς αλλάζουν οι ροές σωμάτων και συνειδήσεων, αναπροσανατολίζονται οι προσλήψεις των υποκειμενικών πραγματικοτήτων. Καθώς ορθώνονται λόγοι περί κρίσεων, ορθώνονται φράχτες ως δείκτες που διαχωρίζουν ανθρώπους σε επιθυμητούς και ανεπιθύμητους. Παρόλα αυτά, οι μαρτυρίες αμφοτέρων των πλευρών αναδεικνύουν μια κοινή εμπειρία: Αυτή του εγκλεισμού. Εγκλεισμού σε μια περιπλοκότητα καταστάσεων της οποίας η διαφυγή γίνεται αντιληπτή ως αδύνατη και η πραγματικότητα εν τέλει δεδομένη.