Η γεωπολιτική της Ευρασίας και η ανάδυση της Ρωσίας

Abstract

Στην παρούσα Διδακτορική Διατριβή παρουσιάζεται η γεωπολιτική σημασία της Ευρασίας μέσα από τις διάφορες σχολές σκέψης, και εξετάζεται η εφαρμογή τους στη σύγχρονη εποχή μέσα από τις αλλαγές που βίωσε η διεθνής κοινωνία μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Παράλληλα εξετάζεται η εξελικτική πορεία της Ρωσικής Ομοσπονδίας, κατά τη διάρκεια των τριών δεκαετιών από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 έως σήμερα, και η ανάδυσή της στον Ευρασιατικό και διεθνή χώρο γενικότερα.

Στα τέλη του 20ου και τις αρχές του 21ου αιώνα, ο γεωπολιτικός προβληματισμός εμπλουτίστηκε και με άλλα στοιχεία, χαρακτηριστικά της σύγχρονης εποχής. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, καθιστούν τη γεωπολιτική επίκαιρη όσο ποτέ, αφού ο αγώνας με όποια μορφή και αν διεξάγεται, έχει σαν στόχο την επιβολή της «ισχύος» και την επικράτηση σε συγκεκριμένο «χώρο».

Σε όλο αυτό το πλαίσιο, αναδεικνύεται η γεωπολιτική σημασία της Ευρασίας, η οποία γίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρουσα επειδή για την κυριαρχία της είναι απαραίτητη η κυριαρχία της ευρασιατικής ενδοχώρας (Heartland), στην οποία βρισκόταν η Σοβιετική Ένωση και σήμερα η Ρωσία. Η τελευταία από την πλευρά της υποστηρίζει τον ιδιαίτερο Ευρασιατικό ρόλο της, και αντιλαμβανόμενη το σημαντικό ρόλο της γεωπολιτικής, προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα και να επιβιώσει στο σύγχρονο περιβάλλον. Η «προνομιακή» γεωγραφική της θέση στην «Heartland» και τα τεράστια αποθέματα φυσικών πόρων, της δίδουν σημαντικό πλεονέκτημα, ενώ ταυτόχρονα η μεγάλη έκταση των συνόρων της, καθώς και η διαφορετική αντίληψη της για το διεθνές σύστημα την έχουν φέρει σε αντιπαράθεση με τη Δύση.

Η επανεμφάνιση της Ρωσίας στον ευρασιατικό και διεθνή χώρο γενικότερα, έδωσε νέα ώθηση στη γεωπολιτική εξέταση των πραγμάτων στη μεταψυχροπολεμική εποχή. Η νέας μορφής αντιπαλότητα μεταξύ του μονοπολικού συστήματος των ΗΠΑ και του επιδιωκόμενου πολυπολικού της Ρωσίας, δημιουργεί νέα δεδομένα και νέες διακρατικές σχέσεις μεταβάλλοντας τις ισορροπίες ισχύος. Ο αναδυόμενος σύνθετος κόσμος της Κεντρικής Ευρασίας, επιδιώκει να μετασχηματιστεί, αναδιατάσσοντας συμμαχίες και σχέσεις, σε απάντηση τόσο στην περιφερειακή όσο και στην παγκόσμια επικρατούσα τάξη.

Σε αυτές τις σημαντικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα, η Ρωσία προσαρμόζεται κατάλληλα, δημιουργώντας και προωθώντας νέες περιφερειακές πρωτοβουλίες ολοκλήρωσης, συχνά στο πρότυπο των αντίστοιχων δυτικών, με στόχο την αναδιαμόρφωση της διεθνούς τάξης.