Συγκριτική ανάλυση συστημάτων προσλήψεων δημοσίων υπαλλήλων σε Ελλάδα Ευρώπη και Η.Π.Α. τάσεις και προοπτικές εξέλιξης των συστημάτων επιλογής προσωπικού στον δημόσιο τομέα

Abstract

Στην παρούσα εργασία γίνεται μια προσπάθεια για μια ιστορική αναδρομή στα συστήματα πρόσληψης των υπαλλήλων του Δημοσίου Τομέα της Ελλάδος όπως και μια ανασκόπηση των διαφόρων συστημάτων των χωρών της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Οι προσλήψεις αποτελούν μέρος του Τμήματος των Ανθρωπίνων Πόρων. Η διοίκηση του ανθρώπινου δυναμικού διαχειρίζεται θέματα όπως η ανάλυση θέσης, προσέλκυση προσωπικού, αμοιβές, επιλογή προσωπικού κ.α. Αν ο Δημόσιος Τομέας θέλει να έχει ένα σωστό προγραμματισμό και στοιχειοθετημένες προκηρύξεις για την εύρεση του κατάλληλου προσωπικού θα ήταν ορθό να ακολουθήσει μερικές από τις αρχές της διοίκησης του ανθρωπίνου δυναμικού. Στην Ελλάδα γίνεται μια αναδρομή από τον Υπαλληλικό κώδικα και τα Προεδρικά Διατάγματα μέχρι και την σύσταση του Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού, τις τροποποιήσεις που έγιναν στον νόμο 2190/1994, μέχρι και τον περιορισμό των προσλήψεων με τον κανόνα 1:5 όπου για πέντε αποχωρήσεις έχουμε μια νέα πρόσληψη, λόγω των δημοσιονομικών προβλημάτων της Ελλάδας κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Οι χώρες της Ευρώπης έχουν διάφορα συστήματα, βάσει των οποίων οι προσλήψεις καθορίζονται από ένα Κεντρικό Φορέα όπως στην και στην Ελλάδα (Α.Σ.Ε.Π.) ενώ σε άλλες χώρες κάθε Οργανισμός ή Υπουργείο είναι υπεύθυνο για τον προγραμματισμό των αναγκών σε ανθρώπινο δυναμικό και για την ολοκλήρωση των διαδικασιών πρόσληψης. Επισημαίνεται ότι δίνεται βαρύτητα και προσπάθεια για να βοηθηθούν τα άτομα με ειδικές ανάγκες ή κάποια αναπηρία ώστε να προσληφθούν και να μην αποκλείονται από τους διαγωνισμούς. Στις Η.Π.Α. κατόπιν εξετάσεων και αξιολόγηση των προσόντων ανακοινώνονται με πίνακες οι επικρατέστεροι υποψήφιοι Επίσης στους ανάπηρους ή βετεράνους πολέμου δίνεται μια πριμοδότηση και προτίμηση σε σχέση με τους άλλους υποψηφίους. Η ιδιομορφία στις Η.Π.Α. και η πολυτισμικότητα ειχε σαν αποτέλεσμα την διαμόρφωση συστημάτων πρόσληψης γύρω από αυτή την ιδιαιτερότητα και την διοργάνωση τεστ αξιολογήσεων – ως μέρος της διαδικασίας πρόσληψης – ειδικά για πολίτες μέλη των μειονοτήτων. Αργότερα επειδή αυτές οι δοκιμασίες ήταν αντίθετες με τον κανόνα των βετεράνων καταργήθηκαν. Στο πρώτο κεφάλαιο παρατηρούμε τις αρχές της διαχείρισης ανθρωπίνων πόρων και πως αυτές βοηθούν στην διαδικασία των προσλήψεων. Επίσης βλέπουμε ποια στάδια πρέπει να ακολουθηθούν προκειμένου μια διαδικασία να θεωρηθεί αντικειμενική και αξιοκρατική. Στο δεύτερο κεφάλαιο έχουμε τον διαχωρισμό των εννοιών διορισμού και πρόσληψης. Διακρίνουμε τους υπαλλήλους στις διάφορες κατηγορίες τους αναλόγως με τα ακαδημαϊκά και τυπικά τους προσόντα, ΠΕ, ΤΕ, ΔΕ, ΥΕ. Ακόμη στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται μια ανασκόπηση από το 1951, τα Προεδρικά Διατάγματα, την σύσταση του Α.Σ.Ε.Π. το 1994 καθώς επίσης και τις τροποποιήσεις που έγιναν μέχρι και σήμερα στο νομικό πλαίσιο που καθορίζει τον τρόπο τον προσλήψεων. Λόγω της Δημοσιονομικής κρίσης στην Ελλάδα υπήρξε ένας περιορισμός στις προσλήψεις και ισχύει για κάθε πέντε αποχωρήσεις μία πρόσληψη. Παρατηρείται ότι με το Α.Σ.Ε.Π. το σύστημα έγινε πιο αξιοκρατικό και μπήκαν αντικειμενικά κριτήρια αξιολόγησης, γραπτοί και προφορικοί διαγωνισμοί και πίνακες κατάταξης βάσει αντικειμενικών και κοινωνικών κριτηρίων. Στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται μια ανασκόπηση στα συστήματα πρόσληψης χωρών της Ευρώπης. Επιλέχθηκαν χώρες τόσο από τον νότο, όπως Κύπρος και Πορτογαλία, χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης όπως Γερμανία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Πολωνία και χώρες της Βόρειας Ευρώπης όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Σουηδία. Στο πέμπτο κεφάλαιο γίνεται μια σύνοψη των συστημάτων και η μεταξύ τους σύγκριση. Στο έκτο κεφάλαιο αναλύεται η ιστορική αναδρομή του Συστήματος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, όπου ίσχυε το σύστημα στο οποίο οι Πρόεδροι της Αμερικής προσπαθούσαν να διορίσουν τα δικά τους άτομα λόγω πελατειακών σχέσεων. Με τη πάροδο του χρόνου επήλθαν τροποποιήσεις και έγινε πιο αξιοκρατικό. Λόγω της πολυπολιτισμικοτητας όμως, οι εισαγωγικές εξετάσεις έπρεπε να διαμορφωθούν σύμφωνα με τις ανάγκες των μειονοτήτων και των δίγλωσσων πολιτών. Στις Η.Π.Α., ως γνωστόν, δίνεται μεγάλο βάρος καθώς επίσης και σημαντική πριμοδότηση στα άτομα που έχουν υπηρετήσει στις Ένοπλες Δυνάμεις και κυρίως στους βετεράνους πολέμου. Το γεγονός αυτό ανάγκασε την εκτελεστική εξουσία να καταργήσει τις εξετάσεις επειδή προτιμήθηκαν για πρόσληψη αντί βετεράνων άλλοι υποψήφιοι. Στο έβδομο κεφάλαιο εκτός από τις τάσεις των συστημάτων πρόσληψης γίνεται μια ανάλυση αυτών που ισχύουν στον Ιδιωτικού Τομέα με σκοπό αν κάποια από αυτά θα μπορούσαν να υιοθετηθούν από το Δημόσιο. Στο όγδοο κεφάλαιο γίνονται προτάσεις για την βελτίωση των συστημάτων πρόσληψης με στόχο την πιο αξιοκρατική και αντικειμενική τους μορφή.