Αναπαραστάσεις του βιασμού μέσα από τρία θεατρικά έργα: Ακρότητες, Ο θάνατος και η κόρη και Το ξύπνημα της άνοιξης

Abstract

Ο βιασμός είναι ένα από τα πλέον συχνά εγκλήματα. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ποσοστό 35% των γυναικών παγκοσμίως έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής βίας (U.N. Women, 2016). Ωστόσο, ο βιασμός παραμένει ένα αμφιλεγόμενο έγκλημα. Συχνά οι γυναίκες θύματα βιασμού αντιμετωπίζουν όχι μόνο τις σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις της βίας που ασκήθηκε πάνω τους, αλλά και την κριτική, την καχυποψία, τα «πλάγια βλέμματα» του κοινωνικού περιγύρου και των επίσημων φορέων απονομής δικαιοσύνης. Η έκφραση «πήγαινε γυρεύοντας» είναι αρκετά συχνά η αντίδραση της κοινωνίας απέναντι στο άκουσμα ενός βιασμού. Το ερωτικό παρελθόν μιας γυναίκας, τα ρούχα που φορά κατά τη διάρκεια της επίθεσης εναντίον της, το αν έχει καταναλώσει αλκοόλ, καθώς και μια σειρά από άλλες λεπτομέρειες, χρησιμοποιούνται από τους δικηγόρους υπεράσπισης των κατηγορουμένων για βιασμό ως ελαφρυντικά στοιχεία, σε μια προσπάθεια να κατοχυρώσουν την μερική ενοχή και του ίδιου του θύματος στο έγκλημα που διαπράχθηκε εναντίον του. Η επιστήμη της εγκληματολογίας και της θυματολογίας, επηρεασμένη από διάφορα θεωρητικά ρεύματα, έχει κατά καιρούς επιβεβαιώσει ή ανατρέψει τις προκαταλήψεις σχετικά με το βιασμό. Παράλληλα, ωστόσο, η τέχνη, κυρίως μέσα από το θέατρο αλλά και τον κινηματογράφο, έχει καταθέσει τη δική της άποψη, άλλοτε υπονομεύοντας και άλλοτε δικαιώνοντας τα στερεότυπα σχετικά με τις γυναίκες θύματα βιασμού. Με την παρούσα εργασία θα επιχειρήσουμε να μελετήσουμε τον τρόπο με τον οποία το θέατρο έχει διαχειριστεί το βιασμό. Υλικό θα είναι τρία θεατρικά έργα: Οι Ακρότητες του Γουίλιαμ Μαστροσιμόνε, Το ξύπνημα της άνοιξης του Φράνκ Βέντεκιντ και Ο θάνατος και η κόρη του Άριελ Ντόρφμαν. Η εργασία χωρίζεται σε τρία κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο θα μελετήσουμε την εξέλιξη της επιστήμης της εγκληματολογίας σε παράλληλη εξέταση με την επιστήμη της κοινωνιολογίας, η οποία την περιέχει. Στο δεύτερο κεφάλαιο θα εμβαθύνουμε στις διάφορες θεωρήσεις της εγκληματολογίας και της θυματολογίας. Θα εξετάσουμε τις έννοιες του εγκλήματος και του θύματος, όπως τις παρουσίασε ο θετικισμός αλλά και η ριζοσπαστική σχολή, η τελευταία μέσα από τα ρεύματα της μαρξιστικής, της κριτικής και της φεμινιστικής ανάλυσης. Τέλος, στο τρίτο κεφάλαιο, αφού αναφερθούμε στην μεθοδολογία της έρευνας που θα ακολουθήσουμε, θα παρουσιάσουμε την υπόθεση των τριών θεατρικών έργων και θα επιχειρήσουμε να αναλύσουμε τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται ο βιασμός σε αυτά, με βάση και τις θεωρητικές αναλύσεις που θα έχουν προηγηθεί.