Αναπαραστάσεις της γυναικείας και ανδρικής φιγούρας στο κρητικό λαϊκό παραμύθι

Abstract

Η Κρήτη χαρακτηρίζεται από μια έντονη ιστορική πορεία, αλλαγών, πολέμων και μεταρρυθμίσεων. Λόγω γεωγραφικής θέσης έχει προσεγγιστεί από πλήθος πολιτισμών, Ρωμαίοι, Ενετοί, Άραβες και Τούρκοι, οι οποίοι έχουν αφήσει το αποτύπωμά του. Η απασχόληση των Κρητικών βασίζεται κυρίως στην γεωργία, κτηνοτροφία και αλιεία. Έτσι συνδυαστικά με όλα αυτά, η κουλτούρα της δημιουργεί και οργανώνει μία κοινωνική σφαίρα γύρω από τον άνθρωπο που συνδέει την ανθρώπινη κοινότητα με συγκεκριμένα πολιτισμικά γνωρίσματα. Η γυναίκα κατέχει σημαντική και ισχυρή θέση στην κοινωνία της Κρήτης μέσα στην εξέλιξη των ετών γεγονός που προσδίδει και τον αρχαίο μητριαρχικό χαρακτήρα. Ο κόσμος των παραμυθιών εμπεριέχει μεταξύ άλλων και στοιχεία μαγικά τα οποία αλληλεπιδρούν με τον φυσικό κόσμο. Οι σχέσεις μεταξύ των ηρώων αλληλοσυγκρούονται φανερώνοντας τις ηθικές και αξίες της κοινωνίας. Οι ηρωίδες μπορεί ναι έχουν ρόλο κόρης, μητέρας ή κάποιας μαγικής οντότητας όπως η Μοίρα, ή η νεράιδα. Προικισμένες με εξυπνάδα, ομορφιά, γενναιότητα και ταπεινότητα βοηθάν τους γονείς ακόμη και σε επίπεδο αυτοθυσίας. Όλες οι μυθικές γυναίκες που έχουν μαγικές ικανότητες κατέχουν εξωκοσμική και εξωλογική δύναμη. Την εφαρμόζουν στους ανθρώπους για το καλό το κακό τους ακόμη και για να τους σώσουν από το θάνατο. Οι άνδρες ήρωες από την άλλη πλευρά, είναι βασιλόπουλα, βασιλιάδες, πατεράδες, δράκοι και άλλα οι οποίοι ξεχωρίζουν με κάποιο στοιχείο εξυπνάδας, αφοσίωσης ή αποκρουστικότητας- βλέπε δρακομορφές. Τα παραμύθια σε όλο τον κόσμο, προβάλλουν μηνύματα και αξίες μέσα από τη σχέση των ηρώων μεταξύ τους και σηματοδοτούν την πορεία της ζωής μέσα από τα αναπάντεχα γεγονότα. Ετσι λοιπόν, μέσα από την μελέτη 10 Κρητικών λαϊκών παραμυθιών, αποσκοπείται η διεύρυνση της γυναικείας και ανδρικής υπόστασης: τι χαρακτηριστικά έχει, ποιους ρόλους ενσαρκώνει, τι φύση έχει- μεταφυσική ή γήινη, συμπεριφέρεται ως καλή ή κακή. Ένας ακόμη στόχο μελέτης αποτελεί η έρευνα των σχέσεων μεταξύ των δύο φύλων, αν υπάρχει κυριαρχία του ενός έναντι του άλλου ή υποταγή. Tέλος. ενδιαφέρον αποτελεί η μελέτη επαναλαμβανόμενων μοτίβων, καθημερινής συνήθειας και ζωής των ηρώων μέσα στις ιστορίες αυτές.