Λήψη αποφάσεων σε λιμενικούς σταθμούς εμπορευματοκιβωτίων – Ανάπτυξη προτύπων πρόβλεψης για έξυπνα λιμάνια

Abstract

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η κατανόηση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων που σχετίζεται με την παραλαβή Ε/Κ εισαγωγής από τους οδικούς μεταφορείς και η ανάπτυξη προτύπων πρόβλεψης του χρόνου παραμονής και της ώρας παραλαβής Ε/Κ από τους λιμενικούς σταθμούς εμπορευματοκιβωτίων (Σ.ΕΜΠΟ.). Οι τερματικοί σταθμοί Ε/Κ αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της εφοδιαστικής αλυσίδας και απορροφούν καθυστερήσεις που προκαλούνται στα υπόλοιπα μέρη της αλυσίδας. Η κατασκευή μεγαλύτερων πλοίων και η ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της ζήτησης για τις υπηρεσίες των σταθμών. Επίσης, είναι απαραίτητη η καλύτερη ενσωμάτωση των λιμένων στις πόλεις που τους περιβάλλουν μειώνοντας έτσι τις εξωτερικές επιπτώσεις της λειτουργίας τους,όπως είναι η κυκλοφοριακή συμφόρηση που προκαλούν και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Οι διαχειριστές λοιπόν των σταθμών αναμένεται να επωφεληθούν από την ανάπτυξη προτύπων που θα μπορέσουν να λαμβάνουν αποφάσεις και να προγραμματίζουν με βέλτιστο τρόπο τις λειτουργίες, τον εξοπλισμό και το ανθρώπινο δυναμικό. Μέχρι σήμερα η πληροφορία για το ποια Ε/Κ και με ποια σειρά θα παραληφθούν ανά μέρα δεν είναι διαθέσιμη. Για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα και να ισοκατανήμουν τις αφίξεις κατά την διάρκεια της μέρας, πολλοί σταθμοί έχουν υιοθετήσει συστήματα ραντεβού (TerminalAppointmentSystems –TAS). Τα συστήματα αυτά έχουν εφαρμοστεί σε διάφορα λιμάνια παγκοσμίως άλλοτε αποτελεσματικά και άλλοτε όχι ( π.χ. PortsofLosAngelesandLongBeach, PortofVancouver). Με δεδομένο ότι καθημερινά στους σταθμούς Ε/Κ λαμβάνονται πολυάριθμές αποφάσεις σε πολλά επίπεδα στην παρούσα έρευνα αναπαραστάθηκαν σχηματικά διαδικασίες λήψης αποφάσεων και προσδιοριστήκαν οι κύριοι φορείς που καθορίζουν τα χρονικά περιθώρια παραμονής ενός Ε/Κ εισαγωγής στο σταθμό. Ο παραλήπτης του Ε/Κ χωροθετεί και χρονοθετεί την παραλαβή και την τελική παράδοση καθώς οι απαιτήσεις του πρέπει να ικανοποιηθούν. Δεδομένα συλλέχθηκαν από τρεις σταθμούς Ε/Κ, από τον λιμένα της Βηρυτού, από ένα καινούριο λιμένα στην Σαουδική Αραβία που ονομάζεται King Abdullah Port (KAP) και από τον λιμένα του Μπουσάν στην Κορέα και αφορούσαν συνολικά 641.297 εκχωρήσεις.Σε κάθε λιμένα δεν ήταν διαθέσιμες οι ίδιες πληροφορίες. Επιπροσθέτως, αναπτύχθηκε έρευνα ερωτηματολογίου που αποσκοπούσε στον προσδιορισμό των παραγόντων που επηρεάζουν την επιλογή χρόνου παραμονής ενός Ε/Κ εισαγωγής στο σταθμό. Στην έρευνα αυτή συμπεριλήφθηκαν καινοτόμα πειράματα δεδηλωμένης προτίμησης. Τα δεδομένα αυτά χρησιμοποιήθηκαν για την εκτίμηση υβριδικού προτύπου υπολανθανουσών μεταβλητών (HCM). Στο πρότυπο αυτό εισήχθη και μελετήθηκε η επίδραση της υπολανθάνουσας μεταβλητής που είναι η στάση του διαμεταφορέα απέναντι στη «σημασία της αξιοπιστίας» στην απόφαση του για τον χρόνο παραμονής του Ε/Κ. στο σταθμό. Τα δεδομένα που παραχωρήθηκαν από τους Σ.ΕΜΠΟ., αναλύθηκαν και συγκρίθηκαν μεταξύ τους. Ανάλογα με το είδος και τη λειτουργία του λιμένα διαφοροποίηση παρατηρήθηκε στα χαρακτηριστικά που επηρεάζουν με τον χρόνο παραμονής και την ώρα παραλαβής. Τα πρότυπα γραμμικής παλινδρόμησης απέδειξαν ότι τα χαρακτηριστικά του Ε/Κ, το είδος του, ο τελωνειακός έλεγχος, η μέρα εκφόρτωσης και ο μήνας επηρεάζουν τον χρόνο παραμονής. Επίσης ο παραλήπτης και το περιεχόμενο του Ε/Κ αποτελούν πολύ σημαντικές παραμέτρους. Τέλος, το κοινό πρότυπο που αναπτύχθηκε για όλα τα λιμάνια ανέδειξε την τιμολογιακή πολιτική και τον τελωνειακό έλεγχο των Ε/Κ ως μερικούς από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν τον χρόνο παραμονής στους Σ.ΕΜΠΟ.. Στη συνέχεια, αναπτύχθηκαν πρότυπα επιλογής ώρας παραλαβής ενός Ε/Κ από τους λιμένες της Βυρηττού και του ΚΑΡ. Για την ανάπτυξη των προτύπων αυτών εφαρμόστηκαν οι μεθοδολογίες πρόβλεψης ώρας της μέρας που χρησιμοποιούνται στις επιβατικές μεταφορές. Τα αποτελέσματα των προτύπων έδειξαν ότι ορισμένα χαρακτηριστικά του Ε/Κ, όπως το μέγεθος και το είδος μπορούν να επηρεάσουν την ώρα παραλαβής. Επίσης, οι παραλήπτες, μια παράμετρος που εισήχθη στο πρότυπο του KAP, αποτελούν σημαντικό παράγοντα επηρεασμού της ώρας παραλαβής με καθένα να παρουσιάζει διαφορετικό προφίλ παραλαβών. Τέλος, οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις και οι περιορισμοί που επιβάλλονται από τους τοπικούς φορείς φαίνεται να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην κατανομή των παραλαβών ενός λιμένα. Η βιβλιογραφική επισκόπηση ανέδειξε την περιορισμένη εφαρμογή προτύπων μελέτης της συμπεριφοράς στις εμπορευματικές μεταφορές και την έλλειψη μοντέλων πρόβλεψης του χρόνου παραμονής και της ώρας παραλαβής των Ε/Κ. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας αναμένεται να ενισχύσουν τη λήψη αποφάσεων των φορέων εκμετάλλευσης των τερματικών σταθμών βοηθώντας τους να βελτιστοποιήσουν τις λειτουργίες τους και τον καθημερινό προγραμματισμό του διαθέσιμου ανθρώπινου δυναμικού και του εξοπλισμού. Επίσης, αναμένεται να συμβάλουν στην καλύτερη εκμετάλλευση τις διαθέσιμης χωρητικότητας των σταθμών και να τους βοηθήσουν στην λήψη αποφάσεων σχετικά με μελλοντικές επενδύσεις. Επιπλέον,τα πρότυπα πρόβλεψης χρόνου παραμονής και ώρας παραλαβής αναμένεται να συμβάλουν στον σχεδιασμό εθνικών πολιτικών, όπως την επιβολή περιορισμών στην κίνηση φορτηγών και τιμολόγηση της οδικής συμφόρησης. Επιπρόσθετα, τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση του τρόπου λήψης αποφάσεων και να χρησιμοποιηθούν για την καλύτερη προώθηση πολιτικών που θα ενισχύουν την αύξηση του μεριδίου των συνδυασμένων μεταφορών.