Η συμβολή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην αειφόρο τουριστική ανάπτυξη: εκτίμηση του οικολογικού αποτυπώματος στα ξενοδοχεία της Ελλάδας

Abstract

Αντικείμενο της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η συμβολή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην αειφόρο τουριστική ανάπτυξη. Ειδικότερα, η έρευνα εστιάζεται στην εκτίμηση του τουριστικού οικολογικού αποτυπώματος και των συνιστωσών του (ενεργειακό, υδάτινο, στερεών αποβλήτων και εδαφικό) στα ξενοδοχειακά μέσα διαμονής σε εθνικό επίπεδο και ανά τυπολογία καταλύματος (αστέρια) για τη χρονική περίοδο 1990-2012. Ο κύριος στόχος της έρευνας είναι να καθοριστεί ο μεθοδολογικός προσδιορισμός του τουριστικού οικολογικού αποτυπώματος στα ελληνικά ξενοδοχεία σε σχέση με την κατηγορία τους και να διερευνηθούν, μέσω ερωτηματολογίου (έρευνας πεδίου), οι επιδράσεις που προκαλούν η εισαγωγή και η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) στον ξενοδοχειακό κλάδο της Ελλάδας (ξενοδοχεία 4 και 5 αστέρων), καθώς και η άποψη των ξενοδόχων σε ότι αφορά το τουριστικό οικολογικό αποτύπωμα. Σκοπός είναι να εξαχθούν συμπεράσματα σε σχέση με την επιδιωκόμενη μόχλευση των ξενοδοχείων με τον κλάδο των ΑΠΕ σε ότι αφορά την επίδραση που τελικά μπορεί να έχουν η εισαγωγή και η χρήση των ΑΠΕ στην αειφορία των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων και γενικότερα στην αειφορία του τουριστικού κλάδου. Αρχικά, μέσω του θεωρητικού υπόβαθρου πραγματοποιείται εισαγωγική θεώρηση στο αντικείμενο της έρευνας και καταγραφή των μεθοδολογικών προσεγγίσεων της τουριστικής ανάπτυξης. Αναλύονται διεξοδικά η συσχέτιση των ΑΠΕ με την κλιματική αλλαγή, την αειφόρο ανάπτυξη και τέλος με την αειφόρο τουριστική ανάπτυξη, σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο, και εξάγονται συμπεράσματα. Η προσέγγιση του συγκεκριμένου θεωρητικού στόχου της έρευνας γίνεται στη βάση ενός διευρυμένου πλαισίου ακαδημαϊκών και βιβλιογραφικών αναφορών, πορισμάτων, ερευνών, μελετών, εκθέσεων και συμπερασμάτων διεθνών ερευνητικών κέντρων, (πανεπιστημίων, ινστιτούτων, εξειδικευμένων φορέων κ.ά.), καθώς και συνεδρίων. Στη συνέχεια, μέσω του ειδικού ερευνητικού πλαισίου, καταγράφεται το μεθοδολογικό πλαίσιο εκτίμησης του οικολογικού τουριστικού αποτυπώματος στα ξενοδοχεία της Ελλάδας και πραγματοποιείται έρευνα πεδίου στον ξενοδοχειακό κλάδο (έτος 2015) με τη χρήση ερωτηματολογίου και την εφαρμογή στρωματοποιημένης τυχαίας δειγματοληψίας, έτσι ώστε να εξεταστούν οι Ερευνητικές Υποθέσεις (επιμέρους στόχοι της έρευνας) που σχετίζονται με τη συμβολή των ΑΠΕ στη βιωσιμότητα των ξενοδοχείων και την αειφόρο ανάπτυξη του τουριστικού κλάδου στην Ελλάδα. Τα αποτελέσματα του εμπειρικού πλαισίου, σε συνδυασμό με τα συμπέρασμα του θεωρητικού υπόβαθρου μας επιτρέπουν να αναδείξουμε την αναγκαιότητα σχεδιασμού και υλοποίησης ενός νέου ενδογενούς ολοκληρωμένου τουριστικού υποδείγματος που θα δίνει τεκμηριωμένες απαντήσεις και αναπτυξιακή στρατηγική διεξόδου στις διαπιστωμένες παθογένειες, αβεβαιότητες και δυσλειτουργίες του σημερινού τουριστικού μας προϊόντος, όπως μάλιστα επιβαρύνονται από τις περιβαλλοντικές και οικονομικές πιέσεις που ασκούνται εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και της παγκόσμιας οικονομικής και μεταναστευτικής κρίσης αντίστοιχα. Τέλος, επιδιώκεται η συνεισφορά της παρούσας διατριβής στην ερευνητική κοινότητα, καθώς με τα εξαγόμενα συμπεράσματα και τις καταγραφόμενες προτάσεις τουριστικής πολιτικής για τη βελτίωση του τουριστικού οικολογικού αποτυπώματος στα ξενοδοχεία της Ελλάδας εκτιμάται ότι είναι ενδεχόμενο να βοηθήσει έτσι ώστε να μπορεί να δομηθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ενεργειακής διακυβέρνησης του τουριστικού προϊόντος και των ΑΠΕ, με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας, τη βέλτιστη διαχείριση των πόρων (νερό, ενέργεια, τρόφιμα) και την ανακύκλωση υποπροϊόντων στα πλαίσια της ανακυκλούμενης οικονομίας.