Αρχαιολογία του φύλου: ζητήματα κοινωνικού και βιολογικού φύλου: το παράδειγμα του Λευκαντιού Ευβοίας

Abstract

Η παρούσα πτυχιακή εργασία εξετάζει από τη σκοπιά του κοινωνικού φύλου, τις ταφικές πρακτικές που απαντώνται στον Γεωμετρικό οικισμό του Λευκαντιού. Στο πρώτο κεφάλαιο αναλύεται το θεωρητικό πλαίσιο εντός του οποίου θα διερευνηθεί το ζήτημα. Εξετάζεται καταρχάς η θεωρία που σχετίζεται με την Αρχαιολογία του φύλου και περεταίρω οι μελέτες που έχουν διεξαχθεί στην περιοχή του Αιγαίου, ώστε να αναγνωριστούν οι ταφικές πρακτικές του αιγιακού χώρου που σχετίζονται με το κοινωνικό φύλο των νεκρών. Προκειμένου να γίνουν πληρέστερα κατανοητές οι λεπτές διαφορές των ορολογιών, ορισμένα υποκεφάλαια αφιερώνονται ειδικά στην εννοιολογική αποσαφήνιση: συγκεκριμένα, αναλύονται οι όροι κοινωνικό φύλο (αγγλ. gender) και βιολογικό φύλο (αγγλ. sex), έμφυλη ταυτότητα και έμφυλοι ρόλοι‧ ξεκαθαρίζονται δε οι μεταξύ τους διαφορές και διερευνώνται οι τρόποι που αυτές οι έννοιες επηρεάζουν την Αρχαιολογία, συγκροτώντας ταυτότητες που με σχετική ασφάλεια μαρτυρούνται στο αρχαιολογικό ενδοκείμενο, τόσο μέσα από τα ευρύτερα υλικά κατάλοιπα, όσο κυρίως μέσα από τις ταφικές πρακτικές και τα κτερίσματα.

Στο δεύτερο κεφάλαιο, πραγματοποιείται η ιστορική επισκόπηση της περιόδου και της ευρύτερης περιοχής που εξετάζουμε. Στόχος, να διαμορφωθεί -κατά το δυνατόν- το πλαίσιο των αρχαιολογικών δεδομένων που θα ληφθούν υπόψη για τη διεξαγωγή των τελικών συμπερασμάτων. Αναλύονται συνεπώς η Γεωμετρική περίοδος (1125- 700 π.Κ.Χ.) και οι ταφικές πρακτικές που παρατηρούνται κατά τη διάρκειά της. Έπειτα, τα ιστορικά δεδομένα και οι αρχαιολογικές έρευνες που αφορούν στο νησί της Εύβοιας και την Κεντρική Ελλάδα, κατά τη διάρκεια των Σκοτεινών Αιώνων, αντιπαραβάλλοντας εν συνεχεία ορισμένα άλλα παραδείγματα γεωμετρικών ταφών από τον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο. Στο τρίτο κεφάλαιο εξετάζεται ο πολιτισμός καθαυτός που αναπτύχθηκε στο Λευκαντί, ήδη από την Υστεροελλαδική περίοδο και πραγματοποιείται μια γενική θεώρηση δεδομένων από τα έξι νεκροταφεία που έχουν βρεθεί εκεί. Διερευνάται λοιπόν καταρχάς η ιστορία, η θέση και η σημασία της περιοχής στην έρευνα, αλλά και τα δεδομένα του ταφικό κτήριο (ΠΚ) μεγαρικού τύπου, της Πρωτογεωμετρικής περιόδου και των ερμηνειών που το αφορούν. Σκοπός, είναι να προσδιοριστεί η λειτουργία του κτηρίου, αλλά και η κοινωνική ταυτότητα των ενταφιασμένων στο δάπεδό του, το κύρος τους, αλλά και η μεταξύ τους σχέση τόσο στη ζωή, όσο και στον θάνατο.

Ολοκληρώνοντας, παρατίθεται το σύνολο των δεδομένων που έχουν αναφερθεί στις προηγούμενες σελίδες, ώστε να προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε τα κοινωνικά φύλα, όπως αυτά αποκαλύπτονται μέσα από το ΠΚ του Λευκαντιού. Ουσιαστικός στόχος όμως του παρόντος πονήματος είναι να προσδιοριστεί τελικά η καθαυτή θέση της επιστήμης της Αρχαιολογίας απέναντι στις δομικές θεωρητικές αλλαγές που θέτει η φεμινιστική αναθεώρηση.