Αξιοποίηση σύγχρονων μεθοδολογιών των γεωεπιστημών για τη μελέτη και ανάδειξη τεκτονικών γεωτόπων ως εργαλείο για την ευαισθητοποίηση για τον σεισμικό κίνδυνο: τo παράδειγμα της Δ. Λέσβου

Abstract

Ο πλανήτης της Γης από τότε που δημιουργήθηκε μέχρι και σήμερα μετρά περίπου 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια. Μέσα σε αυτά τα δισεκατομμύρια χρόνια έχουν αλλάξει πολλά πράγματα και συνεχώς τείνουν να αλλάζουν, καθώς η Γη χαρακτηρίζεται από μια αέναη κινητικότητα. Στις αλλαγές αυτές που αναφέρθηκαν εντάσσεται και η γεωιστορική εξέλιξη της επιφάνειας του πλανήτη, από τότε δηλαδή που σταθεροποιήθηκε ο φλοιός και δημιουργήθηκαν οι λιθοσφαιρικές πλάκες, όπου μέσα από τις κινήσεις τους διαμορφώνουν την εικόνα της Γης, μέχρι και σήμερα. Μέσα λοιπόν στις τεράστιες αλλαγές της επιφάνειας του πλανήτη και τις ποικίλες γεωλογικές διεργασίες εντάσσεται και η γεωποικιλότητα. Η γεωποικιλότητα ορίζεται ως το εύρος της ποικιλίας των γεωλογικών (μητρικό πέτρωμα), των γεωμορφολογικών (γεωμορφές) και εδαφικών μορφών, συνόλων, συστημάτων και διεργασιών. Η γεωποικιλότητα λοιπόν είναι ένα στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος που χρήζει προστασία και γεωδιατήρηση, καθώς μας δίνει πληροφορίες για τις γεωλογικές και όχι μόνο διεργασίες που συνέβησαν πριν από πολλά εκατομμύρια χρόνια. Η γεωποικιλότητα δηλαδή μπορεί να εκφραστεί μέσα από τους γεώτοπους. Ο όρος γεώτοπος χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει ένα διακριτό τμήμα της γεώσφαιρας με ιδιαίτερο γεωλογικό και γεωμορφολογικό ενδιαφέρον (Sturm, 1994). Ένας από τους τρόπους διαχείρισης και προστασίας τέτοιων θέσεων, αποτελούν τα Γεωπάρκα. Ως γεωπάρκα χαρακτηρίζονται από την UNESCO (2004) ευρύτερες περιοχές που περιέχουν ένα σημαντικό αριθμό γεωτόπων (ανεξαρτήτου κλίμακας) ή ένα μωσαϊκό γεωλογικών στοιχείων ιδιαίτερης επιστημονικής αξίας, σπανιότητας ή αισθητικής ομορφιάς αντιπροσωπευτικών της γεωλογικής ιστορίας μίας περιοχής, γεγονότων ή διεργασιών. Περιλαμβάνουν επίσης θέσεις οικολογικού, αρχαιολογικού, ιστορικού ή πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Μέσα στα γεωπάρκα λοιπόν, εντάσσονται διαφορετικές κατηγορίες γεώτοπων, μέσα από τα οποία μπορούν να προστατευτούν αλλά και να αναδειχθούν και να συμβάλλουν σημαντικά στην αντιμετώπιση των φυσικών κινδύνων. Στη συγκεκριμένη εργασία μελετήθηκαν οι τεκτονικοί γεώτοποι και πιο συγκεκριμένα, τα ρήγματα και πως οι δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, στην περιοχή όπου εμφανίζονται τα ρήγματα, μπορούν να συμβάλλουν θετικά στην αντιμετώπιση του σεισμικού κινδύνου. Πιο συγκεκριμένα η περιοχή μελέτης αποτέλεσε το νησί της Λέσβου, όπου εστιάσθηκε στα ενεργά ρήγματα του Δυτικού της τμήματος, τα οποία εμφανίσθηκαν μέσα από τεχνητά πρανή, κατά την διάνοιξη του οδικού άξονα Καλλονής-Σιγρίου.