Έρευνα-δράσης για την αξιολόγηση της χρήσης της επαυξημένης πραγματικότητας σε παιδιά με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής / υπερκινητικότητα (ΔΕΠ/Υ)

Action-research to evaluate the use of augmented reality in children with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD)

dc.contributor.advisor	Σοφός, Αλιβίζος	el_GR
dc.contributor.author	Τσιαβός, Παναγιώτης	el_GR
dc.contributor.other	Τσιαβός, Παναγιώτης	el_GR
dc.coverage.spatial	Ρόδος	el_GR
dc.date.accessioned	2022-01-17T08:21:39Z
dc.date.available	2022-01-17T08:21:39Z
dc.date.issued	2021-06-22
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11610/22773
dc.description	Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις και τα επιτεύγματα της σημερινής πραγματικότητας, δεν αφήνουν περιθώρια στην εκπαίδευση να παραμένει στάσιμη, αφού αυτή η τεχνολογική πρόοδος επηρεάζει σημαντικά τις διδακτικές προσεγγίσεις (Hurd, 2000 · Keane, Lang & Pilgrim, 2012). Συνεπώς, δικαιολογημένα επιχειρείται η ενσωμάτωσή τους στη σύγχρονη εκπαιδευτική διαδικασία, πάντα προς όφελος των μαθητών/-ριών, για την επίτευξη αποτελεσματικότερης μάθησης. Για να προκύπτει ουσιαστική γνώση, θεωρείται αναγκαίο να εφαρμόζονται οι κατάλληλες διδακτικές μέθοδοι, εμπλουτισμένες με εμπράγματες εμπειρίες και τακτική πρακτική εξάσκηση (Φωκίδης & Τσολακίδης, 2008), όπως άλλωστε αναφέρεται στις υπάρχουσες θεωρίες μάθησης της γνωστικής προσέγγισης της επεξεργασίας των πληροφοριών, του Piaget, του Vygotsky κ.ά. Βέβαια, συχνά το ζήτημα της εξάσκησης αντιμετωπίζει σημαντικές πρακτικές δυσκολίες, υπερβολικού κόστους του εξοπλισμού, έλλειψης χρόνου ή χώρου, μεγάλης απόστασης ή επικίνδυνης προσέγγισης κ.ά. με αποτέλεσμα συχνά να μην παρέχεται η ευκαιρία για την απόκτηση εμπράγματων εμπειριών. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αξιοποίηση της τεχνολογίας στην εκπαιδευτική διαδικασία, μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην αντιμετώπιση των προαναφερόμενων πρακτικών δυσχερειών, αφού χρησιμοποιώντας ποικίλα προγράμματα προσομοίωσης μπορούμε να δώσουμε στους/στις μαθητές/-ήτριες την εντύπωση πραγματικής παρουσίας τους στο περιβάλλον που παρουσιάζουν αυτά τα προγράμματα, χάρη στα τρισδιάστατα γραφικά τους. Επιπλέον, η πανταχού παρούσα μάθηση (Yahya et al., 2010), η χωρίς όρια μάθηση (Wong & Looi, 2011), η κινητή μάθηση (Shuler et al., 2012 · Karsenti, & Fievez, 2013) και η κινητή μάθηση του εδώ και τώρα (Martin & Ertzberger, 2013), γίνονται πλέον όλο και περισσότερο πράξη, λόγω της εύκολης πρόσβασης σε έξυπνα κινητά τηλέφωνα (smartphones) και ταμπλέτες (tablets), αλλάζοντας σημαντικά τη μαθησιακή διαδικασία και επιτρέποντας την απόκτηση ποικίλων εμπειριών, που ίσως ήταν αδύνατον να βιώσουν οι μαθητές/-ήτριες στην καθημερινή ζωή τους, με σημαντικό όφελος για την εκπαιδευτική και μαθησιακή διαδικασία. Στην εργασία αυτή πρόκειται να μελετήσουμε την επαυξημένη πραγματικότητα (Augmented Reality), η οποία αποτελεί μία από τις εκδοχές των προαναφερόμενων προγραμμάτων. Θα ερευνήσουμε, μέσω βιβλιογραφικής ανασκόπησης, εάν μπορεί να εφαρμοστεί στη σύγχρονη σχολική πραγματικότητα, εάν υπάρχουν επιστημονικά ερευνημένες προτάσεις αξιοποίησής της στην εκπαίδευση και τα αποτελέσματα αυτών των εφαρμογών, στη γενική και στην ειδική αγωγή και εκπαίδευση, καθώς, στην έρευνα-δράση μας, πρόκειται να αξιοποιηθεί σε παιδιά με ΔΕΠ/Υ. Η ΔΕΠ/Υ απασχολεί τα τελευταία τριάντα χρόνια, περισσότερο από κάθε άλλη αναπτυξιακή διαταραχή, τους ειδικούς της ψυχικής υγείας, τους εκπαιδευτικούς και πολλούς γονείς, λόγω της επίδρασης που ασκεί τόσο στη συμπεριφορά όσο και στη μάθηση. Η διαταραχή σχετίζεται με ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων συμπεριφοράς, που στην πιο ήπια εκδοχή της μπορεί να έχουν μορφές απλής εναντίωσης ή αντιδραστικότητας, ενώ σε δυσκολότερες περιπτώσεις μπορεί να οδηγούν μέχρι την επιθετικότητα, την αντικοινωνικότητα ή ακόμα και την παραβατικότητα. Τα προβλήματα αυτά εκδηλώνονται σε όλες τις ηλικίες, ξεκινώντας από την προσχολική και φτάνοντας μέχρι και την ενηλικίωση, συμβάλλοντας περισσότερο επιβαρυντικά στη λειτουργικότητα του ατόμου, πέραν των βασικών συμπτωμάτων της ΔΕΠ/Υ. Ένας άλλος τομέας, στον οποίο εμφανίζονται σημαντικές δυσκολίες στα παιδιά με ΔΕΠ/Υ, είναι αυτός της εκπαίδευσης, γι’ αυτό και είναι συχνό φαινόμενο οι γονείς τους να απευθύνονται για βοήθεια σε ειδικούς όταν πλέον τα παιδιά τους βρίσκονται στη σχολική ηλικία και αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες, ενώ τα διάφορα συμπτώματα που εμφανίζονται κατά την προσχολική ηλικία συχνά αποδίδονται στη νεαρή ηλικία του παιδιού ή στην ανωριμότητά του και κατά συνέπεια αγνοούνται. Στην εργασία μας, θα πραγματοποιήσουμε μία σύντομη ιστορική ανασκόπηση της ΔΕΠ/Υ και θα αναφερθούμε στο ζήτημα του ορισμού της και στους πιθανούς παράγοντες που την προκαλούν. Θα αναφερθούμε στη συμπτωματολογία της και στα βασικά χαρακτηριστικά της ΔΕΠ/Υ σε κάθε ηλικία ξεχωριστά, δηλαδή στις πρώιμες ενδείξεις της βρεφικής ηλικίας και στις ενδείξεις τη νηπιακής, της σχολικής, της εφηβείας αλλά και της ενηλικίωσης του ατόμου, στους διάφορους τύπους των ατόμων με ΔΕΠ/Υ και στους τρόπους και τις μεθόδους διάγνωσης της ΔΕΠ/Υ. Θα ακολουθήσει η παρουσίαση διαφόρων τρόπων παρέμβασης για τον αποτελεσματικότερο χειρισμό των ατόμων με ΔΕΠ/Υ. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε στη μέθοδο της έρευνας-δράσης, την οποία θα εφαρμόσουμε στα πλαίσια αυτής της εργασίας, όσον αφορά στην αξιοποίηση της επαυξημένης πραγματικότητας σε παιδιά με ΔΕΠ/Υ. Η έρευνα-δράσης χρησιμοποιείται στην εκπαίδευση, από εκπαιδευτικούς που στοχεύουν στη βελτίωση της διδασκαλίας τους ή στην αντιμετώπιση μιας προβληματικής κατάστασης. Εκπαιδευτικοί από όλο τον κόσμο την έχουν χρησιμοποιήσει ως μέρος της διδασκαλίας και της έρευνά τους, διότι αφενός ωφελεί τους/τις ίδιους/ίδιες, αφετέρου βοηθάει τους/τις μαθητές/-ήτριες στη διδασκαλία και τη μάθησή τους, ικανοποιεί την ανάγκη της εκπαίδευσης και επιτρέπει τη συνέχεια της έρευνας μέσω της κυκλικής διαδικασίας της. Στο ερευνητικό μέρος θα ασχοληθούμε με την αξιοποίηση της επαυξημένης πραγματικότητας σε παιδιά με ΔΕΠ/Υ, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις προβληματικές καταστάσεις που προκύπτουν λόγω των συμπτωμάτων αυτής της διαταραχής, πρώτα στο σχολικό περιβάλλον και στη συνέχεια στο σπίτι τους, κατά τη φάση της μελέτης και της προετοιμασίας για την επόμενη σχολική ημέρα.	el_GR
dc.description.abstract	Με αυτή την εργασία, αρχικά, μελετάται η έννοια της επαυξημένης πραγματικότητας και των εφαρμογών της στο χώρο της εκπαίδευσης. H επαυξημένη πραγματικότητα αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εκπαιδευτικές τεχνολογίες, αφού επαυξάνοντας με ψηφιακές πληροφορίες το πραγματικό περιβάλλον, προσφέρονται περισσότερες δυνατότητες στη διδασκαλία και στη μάθηση. Επιπλέον, είναι εύκολα εφαρμόσιμη στη σχολική τάξη, αφού οι σύγχρονες φορητές συσκευές (smartphones, tablets κ.ά.) χρησιμοποιούνται πλέον από το σύνολο των μαθητών/-ριών. Ακολουθεί βιβλιογραφική επισκόπηση, στην παγκόσμια βιβλιογραφία, των επιστημονικών εκπαιδευτικών εφαρμογών και των αποτελεσμάτων τους κατά την ερευνητική εφαρμογή τους σε γενική και ειδική αγωγή και εκπαίδευση. Στη συνέχεια μελετώνται εμπεριστατωμένα η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής / Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ/Υ) και ακολούθως η μέθοδος της έρευνας-δράσης, η οποία θα αξιοποιηθεί στην ερευνητική διαδικασία. Στη συνέχεια, στο πλαίσιο της έρευνας-δράσης διερευνώνται οι εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών/-τριών με ΔΕΠ/Υ και σχεδιάζονται, αναπτύσσονται και εφαρμόζονται εκπαιδευτικές εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας, προκειμένου να μελετηθούν τα αποτελέσματα από τη χρήση αυτών των εφαρμογών στα παιδιά με ΔΕΠ/Υ.	el_GR
dc.description.tableofcontents	ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 7 ΠΕΡΙΛΗΨΗ 10 ABSTRACT 10 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ 11 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 13 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 16 1.1. Επαυξημένη Πραγματικότητα (AR) 16 1.2. Τομείς εφαρμογής της επαυξημένης πραγματικότητας (AR) 17 1.3. Εκπαιδευτικά οφέλη από τη χρήση εφαρμογών AR 18 1.4. Παραδείγματα έτοιμων εφαρμογών AR για διδασκαλία διαφόρων αντικειμένων 21 1.5. Βιβλιογραφική ανασκόπηση ερευνών αξιοποίησης της AR στην εκπαίδευση 27 1.6. Πλεονεκτήματα αξιοποίησης εφαρμογών AR στη γενική εκπαιδευτική διαδικασία 30 1.7. Πλεονεκτήματα αξιοποίησης εφαρμογών AR στην ειδική αγωγή και εκπαίδευση 31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 35 Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής / Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ/Υ) 35 2.1. Ιστορική ανασκόπηση της ΔΕΠ/Υ 35 2.2. Ορισμός της ΔΕΠ/Υ 36 2.3. Παράγοντες πρόκλησης της ΔΕΠ/Υ 37 2.3.1. Γενετικοί Παράγοντες 37 2.3.2. Εγκεφαλικές Βλάβες 37 2.3.3. Κοινωνικοί και Περιβαλλοντικοί Παράγοντες 37 2.3.4. Διατροφή 38 2.4. Διάγνωση της ΔΕΠ/Υ 38 2.4.1. Στόχοι και στάδια της διαδικασίας διάγνωσης της ΔΕΠ/Υ 38 2.4.2. Τα κριτήρια διάγνωσης της ΔΕΠ/Υ στο DSM-V 39 2.4.3. Τύποι της ΔΕΠ/Υ 40 2.5. Συμπτωματολογία της ΔΕΠ/Υ 42 2.5.1. Πρώιμες ενδείξεις των ατόμων με ΔΕΠ/Υ κατά τη βρεφική ηλικία 43 2.5.2. Επιμέρους συμπτώματα των ατόμων με ΔΕΠ/Υ κατά τη νηπιακή ηλικία 45 2.5.3. Επιμέρους συμπτώματα των ατόμων με ΔΕΠ/Υ κατά τη σχολική ηλικία 46 2.5.4. Επιμέρους συμπτώματα των ατόμων με ΔΕΠ/Υ κατά την εφηβική ηλικία 47 2.5.5. Επιμέρους συμπτώματα των ατόμων με ΔΕΠ/Υ κατά την ενήλικη ζωή 48 2.6. Μέσα αξιολόγησης της ΔΕΠ/Υ 50 2.7. Παρέμβαση στη ΔΕΠ/Υ 50 2.7.1. Φαρμακευτική αγωγή 51 2.7.2. Ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις 52 2.7.3. Παιδαγωγική προσέγγιση των μαθητών/-τριών με ΔΕΠ/Υ 53 2.7.4. Ειδικές εκπαιδευτικές παρεμβάσεις 55 2.8. Χρήσιμες συμβουλές για τη στάση των γονέων 57 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 59 3.1. ΕΡΕΥΝΑ-ΔΡΑΣΗΣ 59 3.1.1. Ορισμός έρευνας-δράσης (action-research) 59 3.1.2. Κύρια χαρακτηριστικά της έρευνας-δράσης 60 3.2. Εκπαιδευτική έρευνα-δράσης 60 3.2.1. Χαρακτηριστικά στοιχεία της εκπαιδευτικής έρευνας-δράσης 62 3.2.2. Αξιοποίηση της εκπαιδευτικής έρευνας-δράσης 65 3.2.3. Τύποι εκπαιδευτικής έρευνας-δράσης 65 3.2.4. Τρόποι διενέργειας της εκπαιδευτικής έρευνας-δράσης 66 3.2.5. Μέθοδοι συλλογής δεδομένων εκπαιδευτικής έρευνας-δράσης 68 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 70 4.1. Εισαγωγή 70 4.2. Σκοπός και στόχοι της έρευνας-δράσης 70 4.3. Σχεδιασμός και εφαρμογή της έρευνας-δράσης 71 4.3.1. Οργάνωση της έρευνας-δράσης 71 4.4. Αναστοχασμός κατά την εφαρμογή της έρευνας-δράσης 78 4.5. Συζήτηση – Συμπεράσματα – Προβληματισμοί 78 4.6. Επίλογος 83 5. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 84 5.1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ 84 5.2. ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ 86 6. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 100 6.1. Φωτογραφικό Υλικό (χωρίς εμφάνιση προσώπων) 100 100 6.2. Συναινετικό Σημείωμα Γονέων/Κηδεμόνων 101 6.3. Κλείδα παρατήρησης (ανά ημέρα) – (πριν και κατά την παρέμβαση) 102 6.4. Ερωτηματολόγιο γονέα/κηδεμόνα (πριν και μετά την παρέμβαση) 103 6.5. Δείγματα φύλλων εργασίας 104	el_GR
dc.format.extent	105 σ.	el_GR
dc.language.iso	el_GR	el_GR
dc.rights	Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Διεθνές	*
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/	*
dc.subject	επαυξημένη πραγματικότητα	el_GR
dc.subject	ΔΕΠ/Υ	el_GR
dc.subject	έρευνα-δράσης	el_GR
dc.subject	augmented reality	en_US
dc.subject	faculty	en_US
dc.subject	action research	en_US
dc.subject.lcsh	Hyperactive children	en_US
dc.subject.lcsh	Attention-deficit hyperactivity disorder	en_US
dc.subject.lcsh	Internet in education	en_US
dc.subject.lcsh	Special education--Activity programs	en_US
dc.subject.lcsh	Virtual reality in education	en_US
dc.title	Έρευνα-δράσης για την αξιολόγηση της χρήσης της επαυξημένης πραγματικότητας σε παιδιά με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής / υπερκινητικότητα (ΔΕΠ/Υ)	el_GR
dc.title	Action-research to evaluate the use of augmented reality in children with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD)	en_US
dcterms.accessRights	free	el_GR
dcterms.rights	Πλήρες Κείμενο - Ελεύθερη Δημοσίευση	el_GR
heal.type	masterThesis	el_GR
heal.recordProvider	aegean	el_GR
heal.committeeMemberName	Τσιμπιδάκη, Ασημίνα	el_GR
heal.committeeMemberName	Δάρρα, Μαρία	el_GR
heal.academicPublisher	ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ»	el_GR
heal.academicPublisherID	aegean	el_GR
heal.fullTextAvailability	true	el_GR