Σώματα κειμένων για τη μελέτη της αρχαίας ελληνικής

Abstract

Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τη μελέτη των σωμάτων κειμένων (corpora) της αρχαίας ελληνικής γλώσσας με απώτερο στόχο τη γλωσσική της διδασκαλία. Ειδικότερα, διερευνώνται οι δυνατότητες αυτών των σωμάτων κειμένων μέσω προσωπικής χρήσης τους, ώστε να παρατηρηθεί το μέγεθος του βεληνεκούς που μπορούν να καλύψουν για τη μελέτη και τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών. Αφορμή για τη συγκεκριμένη έρευνα αποτελεί η ολοένα και αυξανόμενη ανάγκη της αξιοποίησης των σωμάτων κειμένων στη γλωσσική διδασκαλία εν γένει, ως μέρος της ευρύτερης χρήσης των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση. Παράλληλα, έναυσμα αποτελεί και η προσπάθεια εκσυγχρονισμού των κλασικών σπουδών μέσω των ευρύτατων δυνατοτήτων που προσφέρουν τα σώματα κειμένων. Στόχος, λοιπόν, της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η εκτενής ανασκόπηση και παρουσίαση των δυνατοτήτων των σωμάτων κειμένων για τα αρχαία ελληνικά, η καταγραφή του τρόπου λειτουργίας του καθενός μέσω εμπειρικής χρήσης τους, η απαρίθμηση των βασικών θετικών και αρνητικών σημείων του καθενός, καθώς επίσης και η διερεύνηση των πεδίων χρήσης τους και των τρόπων αξιοποίησής τους κατά τη γλωσσική διδασκαλία. Η παραπάνω διερεύνηση πραγματοποιήθηκε ενδεικτικά στο Thesaurus Linguae Graecae, το Perseus Digital Library, το Diorisis Ancient Greek Corpus, τα σώματα κειμένων της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και, τέλος, το Greek Inscriptions PHI. Η διαδικασία εξελίχθηκε στο καθένα με τη χρήση παραδειγμάτων, τα οποία επιλέχθηκαν για να καλύψουν συγκεκριμένα γλωσσικά επίπεδα που απαιτούνται για τη γλωσσική διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών. Όλη αυτή η ερευνητική διαδικασία στηρίζεται στη θεωρητική ανασκόπηση του πεδίου των σωμάτων κειμένων γενικά, ως επιστημονικού κλάδου και ως μεθοδολογικού εργαλείου για την προσέγγιση και τη μελέτη της γλώσσας υπό ένα σύγχρονο τεχνολογικό πρίσμα που επιτρέπει την ποιοτική και ποσοτική γλωσσική ανάλυση. Από το εγχείρημα αυτό προκύπτει ότι τα σώματα κειμένων των αρχαίων ελληνικών, το καθένα με τις ιδιαιτερότητές του, συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό και σε ποικίλα επίπεδα (π.χ. εύρεση και αξιοποίηση κειμένων, μελέτη γλωσσικών επιπέδων αρχαιοελληνικού λόγου) στην κάλυψη των ερευνητικών και διδακτικών αναγκών τόσο από την πλευρά των εκπαιδευτικών όσο και από την πλευρά των διδασκόμενων. Παρόλα αυτά, υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω βελτίωση των σωμάτων κειμένων της αρχαίας ελληνικής, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε περισσότερες γλωσσοδιδακτικές (και όχι μόνο) απαιτήσεις.