Ιστορία της αναπηρίας και του αναπηρικού κινήματος στην Ελλάδα (1908-1996): ο αιώνας των τυφλών: ιδέες, πολιτική και διεκδικήσεις για την τυφλότητα στον ελληνικό 20ο αιώνα.

Abstract

Στην εργασία αυτή επιχείρησα να καταδείξω την ιστορία των ιδεών, των πολιτικών και των διεκδικήσεων για την τυφλότητα στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα. Η ιστορία αυτή καθρεφτίζει, αλλά και διαμορφώνεται από πολλές όψεις της ταραχώδους ελληνικής ιστορίας του 20ου αιώνα. Αξιοποιώντας εργαλεία του πεδίου των σπουδών της αναπηρίας, τα οποία χρησιμοποιεί στην ιστοριογραφία το πεδίο της ιστορίας της αναπηρίας, προσπάθησα να αφηγηθώ αυτή την ιστορία υπό το πρίσμα της ιστορικής και κοινωνικής κατασκευής της έννοιας της αναπηρίας. Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποίησα ως σχήμα ερμηνείας της κατάστασης της αναπηρίας την «παραμονή στο κατώφλι» και επιχείρησα να αναδείξω την κοινωνική και πολιτική εδραίωση της ιατρικής προσέγγισης της αναπηρίας ως ενός συστήματος καταπίεσης. Η εργασία αυτή παρακολούθησε την ιστορία της διαχείρισης των ζητημάτων των τυφλών στην ελληνική επικράτεια. Οι τυφλοί/ές ήταν η πρώτη κατηγορία αναπήρων για την οποία υπήρξε αρχικά φιλανθρωπικό ενδιαφέρον και κατόπιν κρατική μέριμνα. Ήταν, επίσης, η πρώτη κατηγορία αναπήρων που οργανώθηκε συνδικαλιστικά, διαπραγματευόμενη, αρχικά, την παραμονή στο «κατώφλι» και διεκδικώντας, στη συνέχεια, την ιδιότητα του πολίτη. Αυτή η ιδιαίτερη συνθήκη διαχώρισε την τυφλότητα από άλλες κατηγορίες αναπηρίας στο πρώτο μισό του αιώνα σε επίπεδο ιδεών, αλλά και οδήγησε στην επικεντρωμένη στην τυφλότητα κρατική μέριμνα στο δεύτερο μισό του αιώνα. Στο πλαίσιο αυτό, αναδεικνύεται η ιστορική σύνδεση των νομοθετικών πρωτοβουλιών για την αναπηρία με την ανάδυση του συλλογικού υποκειμένου, μέσα από τη διαπραγμάτευση του κινήματος των τυφλών κατά τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης, η οποία οδήγησε στην επέκταση της ταυτότητας του συλλογικού υποκειμένου και σε φορείς άλλων αναπηριών κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980.