Η συζήτηση και η σχέση της με τη φιλοσοφία στο νηπιαγωγείο

Abstract

Ο σκοπός της πτυχιακής εργασίας είναι να αναζητηθεί η σχέση της συζήτησης/διαλόγου και της φιλοσοφίας σε νηπιακές τάξεις, σε δυο χώρες, Ελλάδα- Ιταλία. Μέσα από το συγκεκριμένο πλαίσιο, δόθηκαν ευκαιρίες στην ερευνήτρια να παρατηρήσει και άλλα στοιχεία σε σχέση με τη φιλοσοφία για παιδιά , τα οποία αποδείχθηκαν ενδιαφέροντα. Όπως, τι είναι η συζήτηση και ο διάλογος και πώς λειτουργούν μέσα στην εκπαίδευση και ποια η σχέση τους με τη φιλοσοφία. Βασικό ερευνητικό πρόβλημα της πτυχιακής εργασίας ήταν η διαφορά, που προέκυψε ανάμεσα στη συζήτηση και το διάλογο, από τη σχετική βιβλιογραφία, σε σχέση με τα επίσημα κείμενα του Υπουργείου Παιδείας. Επίσης, η διαφορά της ενσωμάτωσης-ένταξης της φιλοσοφίας στο Ελληνικό και το Ιταλικό νηπιαγωγείο. Στην πρώτη ενότητα της διπλωματικής εργασίας, αποτυπώνονται εισαγωγικά και γενικά στοιχεία για τη φιλοσοφία. Συγκεκριμένα, για τον ορισμό, το ρόλο, τη λειτουργία, την ιδιαιτερότητα και τα μέσα της. Η φιλοσοφία θεωρείται μια διαδικασία με μυριάδες φωνές, με μυριάδες σκέψεις και μυριάδες προοπτικές, ενώ σημαντική τίθεται και η κοινωνική της διάσταση. Επιπλέον, αναφορά γίνεται στη φιλοσοφία με παιδιά, θεωρώντας αυτή ως μια σύγχρονη εκπαιδευτική διδακτική και ως πρόκληση παιδαγωγική. Η αναφορά στον Lipman, ως πατέρα της φιλοσοφίας για τα παιδιά και πιο συγκεκριμένα σε ορισμένα πλεονεκτήματα που προσφέρονται μέσω αυτής. Γίνεται, επίσης, εκτενής αναφορά στον τρόπο, στα μέσα, το διάλογο και την κοινότητα έρευνας στη τάξη, όπου τα παιδιά είναι ενεργά, αλληλεπιδρούν και συνεργάζονται μεταξύ τους. Στη δεύτερη ενότητα γίνεται αναφορά στη συζήτηση, τον διάλογο και τις μορφές συνομιλίας τους μέσα από τη σχετική βιβλιογραφία. Γίνεται μια τέτοια αναφορά, καθώς θέλουμε να παρατηρήσουμε, αρχικά τη συζήτηση και το διάλογο καθαρά ως όρους, ως λειτουργίες, και έπειτα να διαπιστώσουμε αν μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε ιδιαίτερα στο πλαίσιο μιας τάξης και συγκεκριμένα μιας νηπιακής τάξης. Παρατηρήσαμε τους όρους, τους ορισμούς, τις επεκτάσεις και τις σημασίες αυτών. Στην επόμενη ενότητα, επιχειρείται να συγκριθούν οι έννοιες της συζήτησης και του διαλόγου μέσα στη εκπαίδευση. Στη βάση των κειμένων, προσπαθούμε να συσχετίσουμε τις αναφορές στα κείμενα, που έχουν συνταχθεί με την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, στη συναφή βιβλιογραφία. Τα επίσημα κείμενα αντιλαμβάνονται τη συζήτηση και το διάλογο, ως μορφές επικοινωνίας και αξιολόγησης. Ωστόσο, ο διάλογος είναι το παιδαγωγικό μέσο, το 4 οποίο χρησιμοποιείται περισσότερο στη τάξη και γι’ αυτό ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός, ώστε να εξελιχθεί και να επεκταθεί μια διαδικασία συζήτησης ή διαλόγου με τα παιδιά. Ενώ, στη σχετική βιβλιογραφία που μελετήθηκε, η συζήτηση και ο διάλογος, έχουν ένα βασικό στόχο, που σχετίζεται με τον όρο και τη λειτουργία της συζήτησης και του διαλόγου, τον οποίο φαίνεται να αγνοούν τα βασικά εγχειρίδια του Υπουργείου Παιδείας. Στην τέταρτη ενότητα γίνεται αναφορά στη φιλοσοφία και στη σχέση της με τη φιλοσοφία της συζήτησης και του διαλόγου. Η σκέψη των παιδιών και η κρίση τους, είναι τα δυο βασικά στοιχεία, τα οποία αναπτύσσονται από τη φιλοσοφία και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη καλλιέργεια της προσωπικότητας των παιδιών. Τέλος, στην πέμπτη ενότητα, αναφέρονται στοιχεία για τη θέση και το ρόλο του διαλόγου στο Ιταλικό εκπαιδευτικό σύστημα. Και στις δυο χώρες, η συμβολή του διαλόγου θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική. Αναφέρονται, επίσης, αρκετά στοιχεία για τη φιλοσοφία για παιδιά στην Ιταλία, όπου ακολουθείται το μοντέλο του Lipman. Επισημαίνονται στοιχεία για το πώς λειτουργεί και ποια μέσα χρησιμοποιεί. Με βάση τα σεμινάρια, τις έρευνες που έγιναν κατά τη διάρκεια της διαμονής μου στην Ιταλία αλλά και το παράδειγμα Ιταλικής τάξης και άλλων παρόμοιων εμπειριών, διαπιστώθηκε ότι στην Ιταλία έχει αρχίσει να υπάρχει περισσότερο ή λιγότερο συστηματική εφαρμογή στη φιλοσοφία για παιδιά. Υπάρχουν εκπαιδευτικοί, οι οποίοι έχουν τη κατάρτιση και τη θέληση να αφιερώνουν χρόνο για τη φιλοσοφία μέσα στην τάξη τους. Θεωρούμε ότι αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει μια καλή πρακτική και να προωθήσει στην Ελλάδα, όχι μόνο ως μια συστηματική άσκηση στα ζητήματα του διαλόγου, αλλά και ως μια εφαρμογή της τακτικής της φιλοσοφίας με παιδιά.