Λαογραφικές προσεγγίσεις της μόδας: φύλο, θηλυκό σώμα, ένδυμα και πολιτισμός

Abstract

Από την αρχή του ανθρώπινου πολιτισμού το ένδυμα λειτούργησε σαν κώδικάς επικοινωνίας και μεταφοράς ποικίλων εννοιών, σχετικά με τον/την φέροντα/ουσα αυτό, καθώς χρησιμεύει σαν διακοσμητικό, ή δηλώνει την ταυτότητα του/της καθενός/μιας. Ο πολιτισμός επηρεάζει τον τρόπο που ντύνονται οι άνθρωποι, επειδή αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Υπάρχουν πολιτισμικοί περιορισμοί που καθορίζουν την καταλληλότητα ενός ενδύματος και αυτοί ίσως διαφέρουν από μία κοινωνία σε μία άλλη και εξαρτώνται από παράγοντες, όπως η ηλικία, η κοινωνική τάξη, το φύλο, η εθνικότητα, κ.λ.π. Στο ανθρώπινο σώμα καταγράφεται μέσω του ενδύματος η ίδια η δομή του υλικού πολιτισμού. Η έννοια εθνικότητα (μαζί με την παράδοση) είναι σημαντική για την κατανόηση των πολιτιστικών διαφορών και ομοιοτήτων στο ένδυμα παγκοσμίως. Η διαμόρφωση της ταυτότητας κοινωνικού φύλου (gender), είναι κοινωνικό κατασκεύασμα και θεωρούμε ότι, ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες της διαμόρφωσης αυτής είναι το ένδυμα. Μαζί με τη μόδα, είναι μία κοινωνική διαδικασία αναπαραγωγής των ιεραρχικών θέσεων και επομένως και της παραδοσιακής έμφυλης τάξεως. Τα ενδύματα είναι τρόπος που οι κοινωνικές ταυτότητες αποτυπώνονται στο σώμα και απεικονίζονται. Ο τύπος ενδύματος είναι σημαντικός στην ερμηνεία της εικόνας κάποιου σαν άνδρα ή γυναίκας και έχει επιπτώσεις στην απαντητική συμπεριφορά των γύρω. Γενικά τα ενδύματα δηλώνουν κάποια χαρακτηριστικά που φέροντος, αλλά η ερμηνεία της δήλωσης από τους άλλους, μπορεί να ποικίλει. Η μόδα έχει αποστολή να τονίζει την διαφορά και την ατομικότητα και συγχρόνως να απεικονίσει την ένταξη κάποιου σε κοινωνική ομάδα. Η διαδικασία κατασκευής της ατομικής και κοινωνικής ταυτότητας είναι μακροχρόνια, περίπλοκη, με παλινδρομήσεις, υπερβολές και αμφισβητήσεις. Οι άνδρες επιλέγουν τον ιματισμό κυρίως για τις χρηστικές – πρακτικές ιδιότητες του και τον συμβολισμό της κοινωνικής – επαγγελματικής τους θέσης, ενώ οι γυναίκες για την κοινωνική διάστασή του. Σημαντικό βάρος δόθηκε στο ανατρεπτικό ένδυμα με το οποίο οι άνθρωποι θέλουν να εκφράσουν την αντίθεσή τους σε διάφορες κοινωνικές ή/και πολιτιστικές επιταγές, μέσα από διάφορα στυλ ενδυμάτων, όπως το hip - hop, το gothic, το poor chic και πάνω από όλα το Punk. Το τελευταίο ήταν η εντονότερη και πιο αναγνωρίσιμη οπτική διαμαρτυρία ενάντια στην καθεστηκυία τάξη, είχε σημαντικότατες επιδράσεις στην κοινωνία, στον τρόπο ένδυσης των νέων ανθρώπων και επηρέασε σημαντικά την υψηλή μόδα και την βιομηχανία του prêt - a - porter.

Since the beginning of human civilization garment served as a communication and transportation code of various concepts concerning the person that wear it, as it serves as a decorative or it declares the identity of each one. Culture influences the way people dress, because they interact. There are cultural constraints which determine the suitability of a garment and they may differ from one society to another and depend on factors such as age, social class, gender and ethnicity, etc. On human body is measured, through garments, the actual structure of the material culture. The meaning of ethnicity (together with one of tradition) is important for understanding cultural differences and similarities in the garment globally. The development of gender is a social construct and a major factor of this condition is considered to be the garment. Along with fashion, the garment is a social process of reproduction of hierarchical positions and therefore of the traditional gendered order. Clothes are a way through which social identities are reflected in the body and displayed. The type of clothing is important in interpreting the image of a man or woman and impacts on the responsive behavior around the person. In general, clothing features a state interest but the interpretation of this declaration by others may vary. Fashion has a mission; to highlight the differences and individuality and simultaneously reflect the membership in a social group. The process of construction of personal and social identity is long, complex, with regressions, excesses and controversies. Men choose their clothing especially for its utilitarian - practical properties and the symbolism of social - professional position, while women chose it for the social effect and dimension. Significant weight was given to subversive garment with which people want to express their opposition to various social and/or cultural requirements, through various clothing styles like hip - hop, gothic, poor chic and above all, Punk. The last one was the strongest and most recognizable visual protest against the established order; it had major effects on society, in the way that young people select their clothes and it significantly influenced high fashion and prêt - a - porter.