Η νέα ευρωπαϊκή στρατηγική για την κοινωνική ένταξη των τσιγγάνων και η αποτελεσματικότητα της εθνικής εφαρμοστικής πολιτικής στην Ελλάδα

Abstract

Η εργασία επικεντρώνεται στην εκτίμηση της επιτυχίας ή της αποτυχίας των προηγούμενων πολιτικών για την κοινωνική ένταξη των Τσιγγάνων, ευρωπαϊκών και εθνικών. Τα κεντρικά θέματα που τίθενται για την κοινωνική ένταξη των Ρομά είναι κυρίως η πρόσβαση στην εκπαίδευση, την απασχόληση, την δημόσια υγεία, την στέγαση και τις υποδομές, και γενικότερα το θέμα του αγώνα κατά της φτώχειας. Είναι πλέον αποφασιστικής σημασίας η μετάβαση στο επόμενο στάδιο με διασφάλιση ότι οι πολιτικές ενσωμάτωσης σε εθνική, περιφερειακή και τοπική κλίμακα θα επικεντρώνονται κατά τρόπο σαφή, αποτελεσματικό και συγκεκριμένο στους Ρομά. Η απουσία της ολοκληρωμένης συστηματικής πολιτικής προσέγγισης είναι φανερή και ίσως σε αυτή να οφείλεται η ύπαρξη και η διαιώνιση των προβλημάτων. Απόρροια όλων αυτών είναι ο συνεχιζόμενος αποκλεισμός των Τσιγγάνων, με όσα αυτός συνεπάγεται. Το βασικό όμως ερώτημα παραμένει : πώς θα γίνει πράξη η θεωρητική τεκμηρίωση των πολιτικών υποστήριξης, η έρευνα και η γνώση των συνθηκών, ο κοινωνικός διάλογος και η ωρίμανση, ο επιχειρησιακός σχεδιασμός και η μελέτη των παραμέτρων του προβλήματος, που είναι αναγκαίοι όροι και προϋποθέσεις για την άσκηση μίας νέας εθνικής πολιτικής για τους Ρομά. Το ερώτημα που προκύπτει ως υπόθεση εργασίας είναι αν η στρατηγική, οι Δομές, τα εργαλεία, οι δράσεις αλλά ακόμα και η εφαρμοστική εξειδίκευση του νέου εθνικού πλαισίου θα μπορέσουν να υπερβούν τις αδυναμίες και τα ελλείμματα του παρελθόντος και να χαράξουν νέες ελπιδοφόρες προοπτικές για την αποτελεσματική κοινωνική ένταξη. Απέναντι σε αυτήν την κατάσταση προβάλει άμεση και επείγουσα η ανάγκη να σχεδιαστεί εκ νέου και να ενοποιηθεί η στρατηγική για την κοινωνική ένταξη των τσιγγάνων και να σχεδιαστεί μια ολοκληρωμένη εθνική πολιτική για τη διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασής τους στα κοινωνικά δικαιώματα και αγαθά. Στόχος είναι η συγκρότηση μιας νέας πρότασης, αποτελεσματικής εφαρμοστικής πολιτικής κοινωνικής ένταξης των Ρομά στο μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό καταβλήθηκε προσπάθεια ώστε η εργασία να αποτελεί έναν συνδυασμό ποιοτικής και ποσοτικής έρευνας με την αξιοποίηση αποτελεσμάτων ερωτηματολογίου αφενός και αφετέρου με την ποιοτική ανάλυση περιεχομένου των βασικών και επίσημων κειμένων-εγγράφων του αρχειακού υλικού έρευνας τεκμηρίωσης των ευρωπαϊκών στρατηγικών και εθνικών πολιτικών για την κοινωνική ένταξη των τσιγγάνων που ίσχυαν στο παρελθόν και εκείνων που θα ισχύσουν στο μέλλον. Ιδιαίτερα χρήσιμη στην ολοκλήρωση της εργασίας, ήταν η συμμετοχική παρατήρηση, με όλους όσους συνδέονται με την συγκεκριμένη ομάδα ( στελέχη των ΙΑΚ, ανεξάρτητους ερευνητές, στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης, τσιγγάνους διαμεσολαβητές, μέλη της τσιγγάνικης κοινότητας). Πιο συγκεκριμένα, δεν γίνεται μια πλήρης ανατροπή του προηγούμενου εθνικού πλαισίου για την κοινωνική ένταξη των Τσιγγάνων (2001-2008), αλλά προτείνονται βελτιώσεις με βάση πάντα το Ευρωπαϊκό πλαίσιο ( 2011-2020), αλλά και με βάση τις διαπιστώσεις από την ανάλυση περιεχομένου αλλά και τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου που πραγματοποίησα στα ιατροκοινωνικά κέντρα (ΙΑΚ) Θεσσαλίας. Τα (Ι.ΑΚ.) ιατροκοινωνικά κέντρα αποτέλεσαν την τελευταία εξέλιξη- δομή της διαχρονικής προσπάθειας να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα κοινωνικής ένταξης των τσιγγάνων με μια πιο αποτελεσματική μορφή. Προσπάθησα να συγκεντρώσω τις ερμηνείες που αφορούν σε τέσσερις άξονες (στέγαση, εκπαίδευση, υγεία, απασχόληση) και να δώσω μία σφαιρική εικόνα του προβλήματος καθώς και προτάσεις για την υπέρβαση τους. Η θεματική κατηγορία στην οποία εντάσσεται η εργασία είναι η Μελέτη Πολιτικής και η Συγκριτική Ανάλυση δεδομένων.