Ο ρόλος του διαδικτύου ως μέσο άρσης του κοινωνικού αποκλεισμού σε παιδιά με αναπηρία ηλικίας 13-18 ετών: μια μεθοδολογική εμπειρική διαδικτυακή έρευνα, προοπτικές και περιορισμοί

Abstract

«Ο ρόλος του διαδικτύου ως μέσο άρσης του κοινωνικού αποκλεισμού σε παιδιά με αναπηρία ηλικίας 13-18 ετών. Μια μεθοδολογική εμπειρική διαδικτυακή έρευνα, προοπτικές και περιορισμοί». Η παρούσα εργασία μελετά το ζήτημα του ρόλου του διαδικτύου ως μέσο άρσης του κοινωνικού αποκλεισμού σε παιδιά με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ηλικίας 13-18 ετών. Πιο συγκεκριμένα, διερευνά σε ποιο βαθμό και με πιο τρόπο το διαδίκτυο και οι νέες τεχνολογίες συμβάλουν στην άμβλυνση του κοινωνικού αποκλεισμού μέσα από την ανάλυση (ποιοτικότροπη και ποσοτικότροπη) τριών σημαντικών διαστάσεων: της εκπαιδευτικής, της διαπροσωπικής αλλά και της κοινωνικής συμμετοχής. Μέσα από μια κοινωνιολογική ματιά, επιχειρήθηκε η ανάλυση της αναπηρίας, αλλά και των σημαντικών επιδράσεων που έχει σε αυτήν, η ύπαρξη του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών. Στο πλαίσιο μιας ενδελεχούς βιβλιογραφικής ανασκόπησης, διαπιστώθηκε η έλλειψη προσβασιμότητας των παιδιών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες συγκριτικά με την αντίστοιχη ομάδα που δεν αντιμετωπίζει τις συγκεκριμένες δυσκολίες. Σε ερευνητικό επίπεδο η μελέτη απευθύνθηκε σε 206 παιδιά με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και 280 εκπαιδευτικούς ειδικής αγωγής. Η έρευνα επεκτάθηκε δια ζώσης και διαδικτυακά και στις 13 περιφέρειες. Η ανταπόκριση μέσω του διαδικτύου κυμάνθηκε σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Σε επίπεδο πορισμάτων, η πλειοψηφία των παιδιών ασχολείται με το διαδίκτυο και τις νέες τεχνολογίες. Σημαντικό ρόλο για την ενασχόληση των παιδιών με το διαδίκτυο αποτελούν οι παράγοντες της ηλικίας, ο τύπος δυσκολίας αλλά και εκπαίδευσης, με τα μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά αλλά και αυτά που φοιτούν στα ΤΕΕ να υπερέχουν σε ψηφιακή κατάρτιση, συγκριτικά με τα μικρότερης ηλικίας παιδιά που φοιτούν στα ΕΕΕΚ και αντιμετωπίζουν σημαντικού τύπου δυσκολίες. Ένα από τα σημαντικά ευρήματα που αναδείχθηκε στα πλαίσια της παρούσας έρευνας ήταν η μη γνωστοποίηση της αναπηρίας από τα παιδιά, όταν αυτά εμπλέκονται σε διαδικτυακές επαφές από το φόβο της απόρριψης, ενώ αξιοσημείωτα ήταν και τα ευρήματα που αφορούσαν στους λόγους που τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες κάνουν χρήση του διαδικτύου. Αυτοί οι λόγοι είναι κυρίως εκπαιδευτικοί αλλά και ψυχαγωγικοί. Σε διαπροσωπικό επίπεδο, η πλειοψηφία των παιδιών περιορίζεται στις διαδικτυακές επαφές με συγγενικά και φιλικά πρόσωπα, ενώ η κοινωνική συμμετοχή εμφανίζεται σημαντικά περιορισμένη, καθώς σύμφωνα με τα παιδιά δεν έχουν λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση για αυτήν.