Χαμηλή σχολική επίδοση και κοινωνικός αποκλεισμός: απόψεις των δασκάλων γενικής αγωγής (Εκπ/κών ΠΕ70) της Α/βάθμιας εκπαίδευσης Λέσβου

Abstract

Η παρούσα έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Μ.Π.Σ. 2014 – 2015, «Έρευνα για την Τοπική Κοινωνική Ανάπτυξη και Συνοχή», υπό την Αιγίδα του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η ανάδειξη των απόψεων των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Ν. Λέσβου για τη σχέση των εννοιών «Χαμηλή Σχολική Επίδοση» και «Κοινωνικός Αποκλεισμός». Με βάση αυτόν, η έρευνα επεδίωξε να εντοπίσει: α) τηνερμηνεία της «χαμηλής σχολικής επίδοσης» από πλευράς των εκπαιδευτικών, β) τους παράγοντες στους οποίους εκείνοι αποδίδουν τη «χαμηλή σχολική επίδοση» και γ) τη σχέση που διαπιστώνουν οι εκπαιδευτικοί ανάμεσα στη «χαμηλή σχολική επίδοση» και τον «κοινωνικό αποκλεισμό». Αρχικά, αναφερθήκαμε στις θεωρίες που προσεγγίζουν τη «χαμηλή σχολική επίδοση» και τον «κοινωνικό αποκλεισμό» αλλά και σε παλαιότερες έρευνες που διερευνούν τη σχέση μεταξύ των δύο αυτών εννοιών. Έπειτα, επιλέξαμε την ποιοτική μεθοδολογία για τη συλλογή των δεδομένων, με «εργαλείο» μας την ημιδομημένη συνέντευξη και με τη βοήθεια μαγνητοφώνου. Το δείγμα στο οποίο απευθυνθήκαμε αποτελείται από 16 δασκάλους, 25 – 60 ετών, με τόπο διαμονής και εργασίας τη Λέσβο. Από την ανάλυση των δεδομένων διαπιστώσαμε τα εξής: α) Οι δάσκαλοι ερμηνεύουν τη χαμηλή επίδοση κυρίως στη βάση της αδυναμίας επίτευξης των τιθέμενων γνωστικών στόχων και της αδυναμίας για προσαρμογή στο σχολικό περιβάλλον, β) αποδίδουν τις ευθύνες για τη χαμηλή σχολική επίδοση στα χαρακτηριστικά του ατόμου και της οικογένειας, στη στάση και τη δομή του σχολείου και στις υφιστάμενες κοινωνικές ανισότητες και γ) δυσκολεύονται να εντοπίσουν τις συνέπειες της χαμηλής σχολικής επίδοσης, ενώ απαντούν κατηγορηματικά ότι ο κοινωνικός αποκλεισμός οδηγεί σε χαμηλή σχολική επίδοση. Βέβαια, στο τελευταίο αυτό σκέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε πως παρότι δεν αναγνωρίζουν ορισμένες «διαστάσεις» του κοινωνικού αποκλεισμού των μαθητών αυτών, παρατηρούμε ότι ουσιαστικά «περιγράφουν» το πλαίσιο του συνολικού αποκλεισμού τους. Εντέλει, αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι εκπαιδευτικοί «εντοπίζουν» μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ των εννοιών «Χαμηλή σχολική επίδοση» και «Κοινωνικός αποκλεισμός».