Κοινωνικοί ρόλοι και γυναίκες - ηρωίδες στο αρχαίο ελληνικό δράμα

Abstract

Οι μύθοι των αρχαίων ελληνικών τραγωδιών δίνουν προτεραιότητα στις ηρωίδες, δηλαδή στον γυναικείο λόγο και τη γυναικεία πράξη. Οι τραγικές ηρωίδες διεκδικούν την προτεραιότητα έναντι των ανδρών, όμως αυτή η διεκδίκησή τους έρχεται σε άμεση αντίθεση με τη θέση τους στην κοινωνία της Αθήνας του πέμπτου π.Χ. αιώνα, θέση η οποία τις απέκλειε από οποιαδήποτε συμμετοχή στα δημόσια πράγματα. Υποθέτοντας ότι οι μύθοι αναφέρονται σε ένα μακρινό παρελθόν, θα μπορούσε να εξηγηθεί αυτή η ενεργητική γυναικεία παρουσία, δεν θα μπορούσε, όμως, να εξηγηθεί η ευρεία πολιτική απήχηση την οποία απολάμβανε η διδασκαλία της τραγωδίας στην κλασική Αθήνα, αφού, ως παιδευτικό μέσο, έρχεται σε άμεση αντίθεση με τις κοινωνικές νόρμες. Το παραπάνω σχήμα μπορεί να αρθεί μέσα από τον μύθο ως συμβολικό σύστημα ερμηνείας του πολιτισμού μίας κοινωνίας και ως εργαλείο διερεύνησης των συστημάτων σχέσεων που τη διέπουν. Η πραγμάτευση των κοινωνικών ρόλων οι οποίοι αναδύονται στα τραγικά κείμενα μέσα από τις μορφές της Αντιγόνης, της Κλυταιμήστρας, της Ηλέκτρας και της Μήδειας μπορούν να μεταφραστούν σε μετωνυμικές σχέσεις και να αναδείξουν το φύλο ως συμβολικό σύστημα. Έτσι, ο μύθος των αρχαίων ελληνικών τραγωδιών μπορεί να δώσει μία βάση πραγμάτευσης ζητημάτων όχι μόνο σε σχέση με την αντίθεση της γυναίκας ως τραγικής ηρωίδας, αλλά και στη βάση της ιστορίας του ανδρισμού ως συμπλέγματος κοινωνικών σχέσεων και ρόλων.