Η εκτόπιση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο: διλήμματα, αποφάσεις και αντισημιτισμός

Abstract

Στην πτυχιακή εργασία «Η εκτόπιση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο: διλήμματα, αποφάσεις και αντισημιτισμός», γίνεται μια περιγραφή της κατάστασης που βίωσαν οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης από το 1942 έως το 1943. Η Θεσσαλονίκη βρίσκεται υπό γερμανική κατοχή και οι Εβραίοι ενημερώνονται πως θα πρέπει να αφήσουν τα σπίτια τους και να μετακινηθούν στην Πολωνία. Εξετάζεται η άγνοια σχετικά με τον εξοντωτικό χαρακτήρα των στρατοπέδων, οι διαστρεβλώσεις της γερμανικής διοίκησης και τα διλήμματα που έπρεπε να αντιμετωπίσουν οι εβραϊκές οικογένειες στις αποφάσεις που λαμβάνονταν. Μεταπολεμικά οι Εβραίοι κατηγορήθηκαν για απάθεια και έλλειψη αντίστασης απέναντι στα σχέδια των Ναζί. Για την αποδόμηση της εικόνας του "παθητικού Εβραίου" χρησιμοποιούνται στοιχεία που αποδεικνύουν την συμμετοχή των Εβραίων στις πολεμικές επιχειρήσεις στο αλβανικό μέτωπο και την συμμετοχή τους στην αντίσταση κατά την διάρκεια της Κατοχής. Κάποιοι παρά τις δυσκολίες και την ανασφάλεια που βίωναν αποφάσισαν να διαφύγουν από την Θεσσαλονίκη είτε μόνοι τους, είτε με την οικογένεια τους. Σε δεύτερο επίπεδο μέσω της σχετικής βιβλιογραφίας και των περιγραφών των θυμάτων, στόχο αποτελεί η κατανόηση της δυσκολίας λήψης αποφάσεων από τους Εβραίους στην Θεσσαλονίκη εκείνη την περίοδο. Στόχος είναι να παρουσιαστούν οι κοινωνικές συνθήκες και οι χρονικές περιστάσεις "μέσα από τα δικά τους μάτια". Η άγνοια σχετικά με το Ολοκαύτωμα, οι ισχυροί οικογενειακοί δεσμοί και η ελπίδα πως μια νέα ζωή ίσως να τους περιμένει αποτελούν παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπ' όψη για την μελέτη της εκτόπισης των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Ακόμα ένα ζήτημα αφορά την στάση της ελληνικής κοινωνίας και διοίκησης, την ώρα που ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της πόλης τους εκτοπίζεται σε έναν άγνωστο τόπο με ένα δυσοίωνο μέλλον. Οι Εβραίοι εκτός από την ναζιστική διοίκηση, θα έπρεπε να αντιμετωπίσουν και την εχθρική στάση μέρους της ελληνικής κοινωνίας, όπου ο αντισημιτισμός επιβίωσε και μεταπολεμικά. Σε αυτή την πτυχιακή εργασία το επίκεντρο της μελέτης είναι η Θεσσαλονίκη. Είναι από τις πρώτες πόλεις στην Ελλάδα που λήφθηκαν φυλετικά μέτρα. Ήταν μια πόλη με μεγάλο εβραϊκό πληθυσμό, όπου μέσα σε λίγους μήνες η πλειοψηφία του εξοντώθηκε.