Το παράδοξο του σκοτεινού ουρανού: ένα κοσμολογικό, ιστορικό και εκπαιδευτικό αίνιγμα: μια νέα εκπαιδευτική πρόταση

Abstract

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να μεταπλάσει το παράδοξο του σκοτεινού ουρανού και να το προβάλλει όχι μόνο ως μια προβληματική κοσμολογική, αλλά να το αναδείξει και ως ένα ιστορικό και εκπαιδευτικό παράδοξο που μπορεί να αποτελέσει το έρεισμα για μια αναδρομή του μαθήματος της Αστρονομίας/Κοσμογραφίας στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και συνάμα -στο παρόν- να αποτελέσει τον πυλώνα για μια νέα εκπαιδευτική πρόκληση. Αρχικά διερευνούμε σε τι συνίσταται το παράδοξο, ποιες είναι οι απαραίτητες συνθήκες για τη γέννησή του μέσα από μια αναδρομή στη σχετική βιβλιογραφία, εντοπίζοντας τον κοινό τόπο ανάμεσα στη πληθώρα ορισμών που έχουν δοθεί. Στη συνέχεια αφού παρουσιάσουμε τα διαφορετικά ονόματα με τα οποία περιγράφεται το αίνιγμα του σκοτεινού ουρανού και με αφορμή τη πιο γνωστή ονομασία του, ως παράδοξο του Olbers, προβαίνουμε σε μια ιστορική αναδρομή του παραδόξου μέσα από την ανάλυση των πιο σημαντικών προσωπικοτήτων που έχουν ασχοληθεί με αυτό και φυσικά έχουν συμβάλλει στον μετασχηματισμό του και την εξέλιξή του. Έπειτα πραγματευόμαστε με αφορμή το θεμελιώδες κοσμολογικό παράδοξο, τη σημασία της διδασκαλίας του μαθήματος της Αστρονομίας και της Κοσμολογίας, για τη διαμόρφωση μιας Κοσμοπαιδείας, μέσα από τη παρουσίαση των πλεονεκτημάτων της διδασκαλίας τους, αλλά εντοπίζοντας παράλληλα και τα πιθανά προσκόμματα από την επανεισαγωγή του μαθήματος στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ύστερα διερευνούμε μέσα από έρευνα στα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών τη πορεία του μαθήματος της Κοσμογραφίας/ Αστρονομίας στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα κατά τον 19ο και 20ο αιώνα και συνάμα παρουσιάζουμε και αναλύουμε τα σχολικά εγχειρίδια εκείνης της εποχής που χρησιμοποιήθηκαν για τη διδασκαλία των συγκεκριμένων μαθημάτων εστιάζοντας πάντα και καταγράφοντας ψήγματα του παραδόξου του σκοτεινού ουρανού μέσα σε αυτά και ενδεχόμενες ερμηνείες για την παράλειψή του. Καταληκτικά, προτείνουμε την εκπαιδευτική αξιοποίηση του παραδόξου και πιο συγκεκριμένα την θεσμοθέτηση μια Ημέρας Αστρονομίας με ειδικό θέμα το παράδοξο του σκοτεινού ουρανού. Φωτίζουμε τα πολυεπίπεδα οφέλη που μπορεί να έχει η διοργάνωση μιας εκπαιδευτικής παραδοξότητας, μιας ανωμαλίας μέσα στην εκπαιδευτική και μαθητική ζωή, της διαφοροποιημένης και επικαιροποιημένης προσέγγισης του παραδόξου, ώστε να ανταποκρίνεται στις επιταγές του σύγχρονου πολιτισμού.