Η διαμόρφωση της επαγγελματικής κουλτούρας και της κουλτούρας της πράξης για τις / τους εκπαιδευτικούς μουσικής αγωγής: απόψεις των εκπαιδευτικών για τη συμβολή των σχολικών εγχειριδίων της μουσικής αγωγής Α΄& Β΄ δημοτικού

Abstract

Η χρήση των σχολικών εγχειριδίων για τη μουσική αγωγή από εκπαιδευτικούς της αντίστοιχης ειδικότητας φαίνεται να διχάζει, ενίοτε, σχετικά με την αξιοποίησή τους στις διδακτικές τους πρακτικές, παρόλο που το σύνολο των εκπαιδευτικών των περισσότερων ειδικοτήτων θεωρεί τη χρήση τους ως σημείο αναφοράς για το σχεδιασμό της διδακτικής μεθοδολογίας τους εντός τάξης. Λαμβάνοντας υπόψη ότι τόσο για την επαγγελματική ανάπτυξη όσο και για την ανάπτυξη των ίδιων των εκπαιδευτικών συστημάτων το θεσμικό πλαίσιο της επαγγελματικής δραστηριότητας των εκπαιδευτικών συνεχώς αλλάζει, όπως, επίσης, οι συνθήκες εργασίας και οι ανάγκες των εκπαιδευτικών, τα σχολικά εγχειρίδια έρχονται για να συμπληρώσουν τις αλλαγές που επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και να διαμορφώσουν εκ νέου την κουλτούρα της Πράξης των εκπαιδευτικών. Επιπρόσθετα, είναι σημαντικό να δημιουργείται στους εκπαιδευτικούς η αίσθηση ότι οι απόψεις τους ενδιαφέρουν, είναι σημαντικές και εισακούγονται, παρά να ελλοχεύει ο κίνδυνος οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί να κάνουν υποθέσεις για λογαριασμό εκείνων. Η επιλογή του θέματος της εργασίας δεν είναι τυχαία καθώς τόσο το περιεχόμενο της όσο και η έρευνα που τη συνοδεύει στοιχειοθετούν την επιχειρηματολογία για την αναγκαιότητα της χρήσης των σχολικών εγχειριδίων για τη μουσική στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Το πρώτο μέρος της ερευνητικής εργασίας, πραγματεύεται το θεωρητικό πλαίσιο το οποίο εμπεριέχει την ανάλυση βασικών εννοιών που εξετάζονται καθώς συστήνεται σχετική επιχειρηματολογία για τη διαμόρφωση της επαγγελματικής κουλτούρας των εκπαιδευτικών μουσικής αγωγής. Αναλύεται η φιλοσοφία για τον σχεδιασμό των σχολικών εγχειριδίων γενικότερα, και των σχολικών εγχειριδίων μουσικής αγωγής ειδικότερα, δίνοντας έμφαση σε στοιχεία που προκύπτουν από τη συγκριτική μελέτη της ιστορικής ανασκόπησής τους με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας, παρουσιάζονται και αναλύονται τα αποτελέσματα της έρευνας σχετικά με τις απόψεις των εκπαιδευτικών μουσικής αγωγής. Η παρούσα εργασία εστιάζει για πρώτη φορά στους λόγους για τους οποίους τα επίσημα διδακτικά εγχειρίδια της μουσικής για την Α΄ και Β΄ Δημοτικού θεωρούνται «επιχείρημα επιβεβλημένης ενσωμάτωσης» της μουσικής παιδείας στην υποχρεωτική εκπαίδευση για τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, παρουσιάζοντας τις απόψεις των εκπαιδευτικών για την πρακτική διάσταση και την χρηστικότητα τους. Επιπλέον στην παρούσα εργασία εξηγούμε γιατί τα συγκεκριμένα εγχειρίδια θεωρούνται απαραίτητο εργαλείο για τους εκπαιδευτικούς που δεν έχουν γνώσεις μουσικής αλλά και προηγούμενο μουσικό υπόβαθρο, ώστε με τις εμπειρίες τους να είναι σε θέση να στηρίξουν και να παρακινήσουν τους μαθητές/τριες τους στις μουσικές εξερευνήσεις τους. Η συνολική εκτίμηση της ποιότητας και των αποτελεσμάτων του συγκεκριμένου διδακτικού πακέτου αλλά και της εκπαιδευτικής διαδικασίας που το διέπει, λαμβάνει υπόψη τις απόψεις και των τριών διαδρώντων μερών που αλληλεπιδρούν, της συγγραφικής ομάδας, των εκπαιδευτικών και των μαθητών.

The use of textbooks for music education by specialized teachers appears to be, occasionally, a controversial issue as regards their utilization in teaching practices, despite the fact that teachers of most specializations consider textbooks a reference point when planning their classroom teaching methodology. Taking into consideration the fact that the institutional context of teachers’ professional practice is constantly changing as to both professional development and development of educational systems, as are working conditions and teachers’ needs, textbooks come to complement the changes that affect the teaching process and also to form anew the culture of teachers’ Praxis. Besides, it is essential for teachers to experience a feeling that their views matter, are important and heard, rather than running the risk of educational organizations making assumptions on their behalf. The choice of the topic of this paper was deliberate, since both its content and the research study included provide evidence and argumentation for the use of music textbooks in the first and second grades of primary school. The first part of the paper presents the theoretical context that includes analysis of basic concepts, which are examined as relevant argumentation for the formation of music teachers’ professional culture is introduced. The philosophy of designing textbooks in general and music textbooks in specific is analyzed, placing emphasis on elements arising from the comparative study between their historical review and current reality. The second part of the study presents an analysis of the results of the research study regarding music teachers’ views. The present study focuses, for the first time, on the reasons why the official music textbooks for grades 1 and 2 of primary school are considered to be “argument of compulsory integration” of music education in compulsory education for the first two grades of primary school, presenting teachers’ views as regards their practical dimension and utility. Moreover, the present study explains why these particular textbooks appear to be a necessary tool for educators who are lacking in musical knowledge as well as prior musical background so that, based on their experience, they will be able to support and motivate their students in their musical explorations. The overall appraisal of the quality of the results of the particular teaching package, as well as that of the underlying teaching process, takes into consideration the views of all three interacting parties: the team of authors, teachers and students.