Τροφοδυναμική μελέτη της κοινότητας ψαριών και διαθεσιμότητα τροφής σε ένα ενδιαίτημα του χλωροφύκους Caulerpa prolifera στην ανατολική Μεσόγειο (Όρμος Ελούντας, Κρήτη)

Abstract

Η παρούσα μελέτη ερευνά τη δομή και τις εποχιακές διακυμάνσεις των βενθικών μακροπανιδικών κοινοτήτων που σχετίζονται με έναν λειμώνα του μακροχλωροφύκους C. prolifera σε ενα ρηχό ημίκλειστο παράκτιο θαλάσσιο οικοσύστημα της ανατολικής Μεσογείου (Κόλπος Ελούντας, Κρήτη). Επίσης μελετήθηκε για πρώτη φορά στην ανατολική Μεσόγειο η σύσταση, πυκνότητα, υγρή βιομάζα και το μήκος των ψαριών που σχετίζονται με τον συγκεκριμένο λειμώνα της περιοχής μελέτης την ίδια χρονική περίοδο καθώς και οι διατροφικές τους συνήθειες. Οι δειγματοληψίες πραγματοποιήθηκαν την χρονική περίοδο 2006-2007 (Μάιος, Ιούλιος 2006, Σεπτέμβριος και Νοέμβριος του 2006, Φεβρουάριος και Απρίλιος του 2007). Η ανάλυση της μακροπανίδας που συλλέχθηκε με επιβενθικό έλκηθρο (μέγεθος ματιού 0.5 mm) στην περιοχή μελέτης ανέδειξε 319 τάξα με αφθονίες που κυμαίνονται από 71 έως 410 άτομα/m2. Οι ομάδες ζώων με την μεγαλύτερη ποικιλότητα ήταν οι πολύχαιτοι, τα γαστερόποδα και τα αμφίποδα. Τα καρκινοειδή ήταν η πιο άφθονη ομάδα (50% της συνολικής μακροπανίδας). Τα κυρίαρχα είδη ήταν: τα αμφίποδα Caprella acanthifera acanthifera, C. rapax και Microdeutopus stationis, το γαστερόποδο Pusillina lineolata, το ταναϊδώδες Leptochelia sp. και το δίθυρο Abra alba. Η ανάλυση των ψαριών και κεφαλοπόδων που συλλέχθηκαν με πεζότρατα στην περιοχή μελέτης ανέδειξε 34 και 3 είδη αντίστοιχα. Ο αριθμός και η αφθονία των ειδών ήταν μέγιστα κατά τη διάρκεια της θερινής δειγματοληπτικής περιόδου λόγω του υψηλού αριθμού νεαρών ατόμων. Τα κυρίαρχα είδη ήταν τα: Boops boops, Spicara smaris, Mullus barbatus και το αλλόχθονο Siganus luridus καθώς και το κεφαλόποδο Sepia officinalis. Η ανάλυση της ιχθυοπανίδας στην εξωτερική λεκάνη του κόλπου της Ελούντας που καλύπτεται από λιβάδια του φανερογάμου P. oceanica ανέδειξε 39 είδη ψαριών. Τα είδη Boops boops, Spicara smaris, Pagellus acarne και Pagrus pagrus ήταν κυρίαρχα στην εξωτερική λεκάνη του Κόλπου. Η συνολική βιομάζα των ψαριών ήταν παρόμοια και στις δύο λεκάνες. Τα ψάρια που εξετάστηκαν εμφάνισαν υψηλό ποσοστό πρόσληψης τροφής και το κάθε είδος ψαριού τρέφονταν με συγκεκριμένη ποικιλία ειδών λείας τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική λεκάνη του όρμου της Ελούντας. Τα πρότυπα διατροφής που προέκυψαν από την ανάλυση του στομαχικού περιεχομένου των ψαριών στο σύνολο τους διακρίθηκαν σε πέντε ομάδες: τα βενθοφάγα, τα πλαγκτονοφάγα, τα βενθοπλαγκτονοφάγα, τα φυτοφάγα και τα ιχθυοφάγα ψάρια. Παρατηρήθηκαν επίσης εποχιακές διακυμάνσεις στη διατροφή των ψαριών ανάλογα με το μέγεθος των ψαριών και την αφθονία των διαθέσιμων ειδών λείας (μακροπανίδα) στην περιοχή μελέτης. Η παρουσία του λιβαδιού της C. prolifera σε αυτή την ρηχή προστατευμένη από τον κυματισμό περιοχή χαρακτηριζόμενη από υψηλή παρουσία οργανικής ύλης, φαίνεται να ευνοεί την παρουσία μιας ιδιαίτερα ποικίλης και άφθονης μακροπανιδικής κοινότητας που αποτελεί ταυτόχρονα σημαντικό τροφικό συστατικό τόσο για τα μεγάλα όσο και για τα νεαρά είδη ψαριών που ζουν στον συγκεκριμένο βιότοπο, συμβάλλοντας έτσι καθοριστικά στη διατήρηση και τη συντήρηση των θαλάσσιων βιολογικών πόρων της περιοχής. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης υποδηλώνουν την αξία προστασίας αυτού του συγκεκριμένου οικοτόπου, η οποία είναι απαραίτητη για την εφαρμογή μιας πολύπλευρης προσέγγισης όσον αφορά στη λήψη αποφάσεων αλλά και στη διαχείριση των αλιευτικών πόρων της ευρύτερης περιοχής.

The present study investigates the influence of a dense monospecific C. prolifera meadow on the structure and seasonal variation of the associated benthic macrofaunal community in a shallow semi-enclosed coastal marine ecosystem of the eastern Mediterranean (Elounda Bay, Crete Island). Τhis study also investigates for the first time in the eastern Mediterranean Sea species composition, density, wet biomass and body size of fish and cephalopod species associated with the same C. prolifera meadow of the study area during the same period as well as their feeding habits. Macrofaunal and fish samples were collected on certain seasonal occasions (June, July, September and November of 2006, February and April of 2007). Analysis of the macrofauna collected by using an epibenthic sledge (0.5 mm mesh size) revealed 319 taxa with densities ranging from 71 to 410 ind/m2. The most diversified animal groups were polychaetes, gastropods and amphipods. Crustaceans were by far the most abundant group (more than 50% of the total macrofaunal abundance). The dominant species were the amphipods Caprella acanthifera acanthifera, C. rapax and Microdeutopus stationis, the gastropod Pusillina lineolata, the tanaid Leptochelia sp. and the bivalve Abra alba. Quantitative sampling with a local boat seine, revealed 34 fish species and three cephalopod taxa. The number and density of species peaked during the summer sampling period due to high numbers of juveniles. The fish species Boops boops, Spicara smaris, Mullus barbatus and the non-indigenous Siganus luridus were found to be dominant as well as the cephalopod Sepia officinalis. The study also focuses οn the comparison of the structure and dynamics of the fish and cephalopod fauna described above with the one present in the P. oceanica meadows in the outer part of Elounda bay. Analysis of the fish fauna revealed 39 fish species associated with the P. oceanica meadows. Results of the present study showed that fishes examined in the inner and outer part of Elounda bay had high food intake while they fed on a specific range of food types. Five different feeding guilds could be distinguished: benthivorous, planktivorous and benthoplanktivorous feeders as well as herbivorous and piscivorous. Temporal variations were also observed depending on the body size of the fishes and the availability of macrofaunal prey in the study area. The presence of the continuous meadow of C. prolifera in this shallow wave-sheltered area characterized by high organic matter input has allowed the settlement of a highly diversified macrofaunal community which seems to support an important feeding ground for the fish assemblage and its juveniles associated with this particular habitat, thus contributing to the conservation and maintenance of marine biological resources of the area. The coexistence of the different fish species implies their high trophic flexibility and their ability to partition available food resources. The wide range of possible interconnections between prey and predators, however, reflect some degree of opportunistic feeding, which is probably a fundamental aspect that allows survival in this particular habitat. Results of the present study could also provide evidence on the protection value of this particular habitat, which is essential for implementing a multispecies approach to decision making and management of fisheries resources of the local region.