Η παρακίνηση και η ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού των ελληνικών ξενοδοχείων ως μέσο επίτευξης ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος σε συνθήκες οικονομικής κρίσης

Abstract

Η διδακτορική διατριβή αναλύει δύο σημαντικές λειτουργίες της Διοίκησης Ανθρωπίνων Πόρων (ΔΑΠ): την Ενδυνάμωση και την Παρακίνηση των εργαζομένων στα ελληνικά ξενοδοχεία, ελέγχοντας τον ρόλο τους στη βιωσιμότητα και στην επίτευξη ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος των μονάδων φιλοξενίας σε δυσχερές οικονομικό περιβάλλον. Ο τουρισμός αποτελεί πυλώνα της ελληνικής οικονομίας και η συνολική συμβολή του στο ΑΕΠ της χώρας το 2017 –έτος έναρξης εκπόνησης της διατριβής– ήταν 19,7%, ενώ δημιούργησε και 459 χιλιάδες θέσεις εργασίας που αντιστοιχεί στο 12,2% της συνολικής απασχόλησης (World Travel and Tourism Council, 2018). Το 2019 τα παραπάνω ποσοστά αυξήθηκαν σε 20,8% για τη συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ της Ελλάδας, ενώ η συμμετοχή του στην συνολική απασχόληση της χώρας ήταν 21,7%, καθώς ο αριθμός των θέσεων εργασίας έφτασε τις 946.200 (SETE, n.d.). Το 2020 ξέσπασε η πανδημία του κορονοϊού (Covid-19) με αποτέλεσμα ο ελληνικός τουρισμός να δεχθεί ένα ισχυρό πλήγμα, με την οικονομική συνεισφορά του να αντιστοιχεί στο 3,7% του ΑΕΠ της χώρας, όμως αν συνυπολογιστεί και η έμμεση συνεισφορά του το ποσοστό αυτό κυμάνθηκε το 2020 από 8,1% έως 9,7%. Την ίδια χρονιά, ο τουρισμός εξακολούθησε να απασχολεί ένα σημαντικό τμήμα του εργατικού δυναμικού της Ελλάδας, καθώς κατά τη διάρκεια της υψηλής τουριστικής περιόδου συνέβαλλε άμεσα στο 15,9% της συνολικής απασχόλησης (Ίκος και Κουτσός, 2021). Το 2021 –έτος λήξης εκπόνησης της διατριβής– η τουριστική δραστηριότητα φάνηκε να ανακάμπτει αφού σημειώθηκαν 14,7 εκατομμύρια αφίξεις τουριστών στην Ελλάδα, ενώ το γ’ τρίμηνο του ιδίου έτους καταγράφηκαν 445 χιλιάδες εργαζόμενοι στην φιλοξενία και την εστίαση (Ίκος και Λάμπρου, 2022). Ο αριθμός των ξενοδοχείων αυξάνεται σταδιακά, ώστε να κατέχουν μεγάλο μερίδιο στο σύνολο επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών. Στις μονάδες φιλοξενίας απασχολούνται δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι (ΕΛΣΤΑΤ, 2019), των οποίων η προσωπικότητα και ο τρόπος εκτέλεσης των καθηκόντων τους αποτελούν κρίσιμα στοιχεία για την εύρυθμη λειτουργία της επιχείρησης.

Η έντονη οικονομική κρίση που αντιμετώπισε η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και οι αλλαγές που προκάλεσε στα εργασιακά καθεστώτα (Gialis and Leontidou, 2016) τείνει να μετατρέψει τον τουρισμό σε σημαντικό πυλώνα της οικονομίας της χώρας. Τα ξενοδοχεία αποτελούν μεγάλες επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, στις οποίες η σωστή λειτουργία τους οφείλεται στο τμήμα ΔΑΠ, αφού οι εργαζόμενοι έρχονται σε απευθείας επαφή με τους πελάτες και συναλλάσσονται μαζί τους σε μεγάλο βαθμό (Albrecht et al., 2015). Το ανθρώπινο δυναμικό των ξενοδοχείων αναγνωρίζεται πλέον ως ένας σημαντικός μοχλός για τη βιωσιμότητα της επιχείρησης, η οποία δεν μπορεί να επιτύχει τους στόχους της εάν πρώτα οι εργαζόμενοι δεν μεταδώσουν το όραμα της (Stavrinoudis and Livadioti, 2011). Η παρακίνηση και ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού στις μονάδες φιλοξενίας έχουν αξιοσημείωτα αποτελέσματα στην απόδοση της οργάνωσης (Ro and Chen, 2011), όπως επίσης στην ποιότητα εξυπηρέτησης και στην ικανοποίηση των πελατών (Lin et al, 2017).

Στη διδακτορική διατριβή ερευνώνται αναλυτικά οι παραπάνω λειτουργίες, ώστε να ελεγχθεί διεξοδικά ο τρόπος με τον οποίο αυτές μπορούν να συνδυαστούν αποτελεσματικά και να οδηγήσουν στην υψηλή επίδοση και απόκτηση υπεροχής των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. Κατά τη βιβλιογραφική ανασκόπηση διαπιστώθηκαν ερευνητικά κενά σχετικά με την παρακίνηση και την ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού, τα οποία η συγκεκριμένη διατριβή σκοπεύει να καλύψει αναπτύσσοντας συμπληρωματικά για πρώτη φορά έννοιες από διαφορετικές επιστήμες, ώστε να δημιουργηθεί ένας μοναδικός συνδυασμός αυτών για ερμηνεία. Επιπρόσθετα, προκύπτουν νέα στοιχεία για την παρακίνηση και ενδυνάμωση των εργαζομένων στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και εισάγονται πρωτότυπα δεδομένα στο επιστημονικό πεδίο της ΔΑΠ, τα οποία παρήχθησαν από την εμπειρική έρευνα της διατριβής και τη στατιστική ανάλυση που ακολούθησε. Από τη διερευνητική παραγοντική ανάλυση μεταβλητών, και την επιβεβαιωτική παραγοντική ανάλυση μέσω εφαρμογής των Μοντέλων Δομικών Εξισώσεων (Structural Equation Models – SEM) προέκυψαν σημαντικά ευρήματα που επιβεβαιώνουν τη θετική επιρροή της ενδυνάμωσης στην απόδοση των μονάδων φιλοξενίας κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, τη συμβολή της Διοίκησης Ανθρωπίνων Πόρων στην επίτευξη ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος των ξενοδοχείων, όπως επίσης και τη σύνδεση της παρακίνησης με τις εργασιακές επιδόσεις. Με αυτόν τον τρόπο συντίθεται ένα ολοκληρωμένο σύνολο πληροφοριών, το οποίο αναδεικνύει την επιστημονική και πρακτική συνεισφορά της διδακτορικής διατριβής μέσω αφενός της εξαγωγής συμπερασμάτων που εμπλουτίζουν τη θεωρία της Διοίκησης Ανθρωπίνων Πόρων και αφετέρου της δημιουργίας ενός χρήσιμου οδηγού για την διοίκηση των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων με έμφαση στην παρακίνηση και ενδυνάμωση των εργαζομένων.